Lichamelijke activiteit voorkomt sarcopenie

Sarcopenie, het verlies van spiermassa en spierkracht, treft vooral ouderen. Een gebrek aan beweging op oudere leeftijd is de belangrijkste oorzaak van sarcopenie. Krachttraining in combinatie met goede voeding is het meest effectief om het spiermassaverlies tegen te gaan. Maar geldt dat ook voor lichamelijke activiteit in het algemeen? Zoals fietsen, wandelen, traplopen of tuinieren. De auteurs van dit artikel zetten het wetenschappelijk bewijs uit studies naar lichaamsbeweging en sarcopenie bij ouderen op een rij.

Elke vorm van lichaamsbeweging telde mee. Zowel aerobe en anaerobe oefeningen, zoals springen, fietsen of zwemmen, maar ook vrijetijdsbesteding, zoals wandelen of tuinieren en huishoudelijk werk. Er zijn verschillende methoden om de spierskeletmassa te beoordelen. De meest gebruikte zijn dual energy Xray (DXA) anthropometry en bio-elektrische impedantieanalyse. Ook handknijpkracht en loopsnelheid zijn bruikbare meetinstrumenten om spierkracht en het lichamelijk functioneren te beoordelen en sarcopenie in de praktijk te diagnosticeren. De auteurs keken naar studies met de uitkomstmaten spiermassa, spierkracht, of lichamelijk functioneren.

Resultaten

Tien studies werden opgenomen in deze systematische review. In acht daarvan leidde een oefeningsinterventie tot een statistisch significante verbetering van de spiermassa, spierkracht en fysieke functioneren. In de helft van de studies was de interventie een gemengd oefenprogramma met een mix van aerobe en anaerobe oefeningen, evenwicht en flexibiliteitsoefeningen. In één van de studies deden de deelnemers zelf thuis een programma met krachtoefeningen en wandelen. In een andere studie volgden de ouderen een zes maanden durend programma met oefeningen in groepsverband, aanleren van copingstrategieën, voeding en voorlichting. Dan waren er nog studies naar het effect van een wekelijkse wandeling op het lichamelijk functioneren, het verband tussen sarcopenie en een cardiopulmonale conditietest, en verandering van vrijetijdsbesteding en handknijpkracht.

Zes van de tien studies waren gericht op ouderen in het algemeen. Daaruit bleek dat ouderen die gewoonlijk op een dag langer matig en intensief actief zijn, fysiek niet achteruit gaan en doorgaans beter presteren op functionele testen.

Vier studies waren specifiek gericht op ouderen met sarcopenie. Drie daarvan waren gerandomiseerde onderzoeken en allen toonden aan dat handknijpkracht en loopsnelheid aanzienlijk verbeterden na een oefeninterventie van minstens zes maanden. Over het geheel genomen lieten de studies naar gemengde trainingsprogramma’s een verbetering zien van de spierkracht en/of spiermassa of van de fysieke prestaties.

Discussie/ conclusie

Lichaamsbeweging kan sarcopenie voorkomen. Niet elke oudere houdt ervan om specifiek te gaan oefenen. Meer beweging in het dagelijks leven, een dagelijks wandelingetje, huishouden of tuinieren heeft ook een positief effect op de skeletspieren en levert ook gezondheidswinst op.

Echter, als er al sprake is van sarcopenie, dan zet de gewone dagelijkse beweging geen zoden aan de dijk. De oudere met sarcopenie zal flink aan de bak moeten met een langdurig en intensief oefenprogramma.

Om sarcopenie te voorkomen is het belangrijk dat ook ouderen die niet van bewegen houden een geschikte beweegactiviteit vinden. Het kenniscentrum Sport & Bewegen heeft een handig hulpmiddel dat de fysiotherapeut kan gebruiken om met patiënten in gesprek te gaan en samen te kijken hoe ze meer beweging in hun dag krijgen en hoe dit vol te houden.

Bron: Lee, S.Y., Tung, H.H., Liu, C.Y., Chen, L.K. (2018). Physical Activity and Sarcopenia in the Geriatric Population: A Systematic Review. J Am Med Dir Assoc. 2018 May;19(5):378-383. doi: 10.1016/j.jamda.2018.02.003.

Foto bij artikel door Halfpoint/ Shutterstock

Samenvatter: Shanty Sterke
Redactie: Peter van Burken