Zelfcompassie vermindert depressieve gevoelens bij chronische pijn

Bij chronische pijn is er steeds meer aandacht voor de rol van aandachtregulerende processen. Mindfulness is hier een voorbeeld van. Ook in Nederland zijn er een paar honderd fysiotherapeuten die mindfulness training aanbieden aan hun patiënten. Zowel bij chronische pijn als chronische ziekte lijkt mindfulness tot minder depressieve symptomen te leiden. De mogelijkheid om de aandacht te reguleren lijkt een tegenwicht te bieden tegen de automatische en onbewuste negatieve psychologische effecten bij chronische pijn. Recent is er naast mindfulness ook meer interesse in de rol van zelfcompassie. Zelfcompassie is geassocieerd met minder depressieve symptomen, betere mentale gezondheid, meer actief blijven, en minder beperkingen bij chronische pijn. Misschien komt dat omdat pijnpatiënten die hoog scoren op zelfcompassie minder catastroferen over pijn. Zelfcompassie en zelfmanagement hangen samen. Immers, alleen als je jezelf waardevol vindt zal je goed voor jezelf zorgen. In het algemeen hebben mensen met somatoforme aandoeningen minder zelfcompassie. Ook uit een paar langer lopende onderzoeken lijkt dat zelfcompassie samengaat met meer tevredenheid, minder negatieve gevoelens, minder verstoord eetpatroon en minder depressieve symptomen bij mensen met een depressie. Bij mensen met chronische pijn is dit alleen nog in hele kleine populaties onderzocht, en het is nog onduidelijk wat de meerwaarde is van zelfcompassie naast andere psychologische interventies als mindfulness. Mindfulness en zelfcompassie hebben overlappende dimensies, gericht op het ontwikkelen van bewustzijn en acceptatie. Maar zelfcompassie heeft daarnaast nog een toegevoegde affectieve component en is actie-georiënteerd. Dit vraagt om een beter begrip van de verschillende rollen bij de mentale gezondheid.

In deze studie die we hier voor u samengevat hebben, kijken de onderzoekers longitudinaal naar de rol van zelfcompassie als voorspeller voor depressieve symptomen bij vrouwen met chronische pijn. Hierbij testen ze de hypothese dat zelfcompassie bij baseline een significante voorspeller is van depressieve symptomen na 6 maanden en na 12 maanden, los van pijnintensiteit, functionele beperkingen, depressieve symptomen en mindfulness bij baseline.

Methode

In deze studie werden vrouwen met musculoskeletale chronische pijn geïncludeerd. Ze kregen verschillende vragenlijsten voorgelegd en ze vulden deze in op baseline, na 6 maanden en 12 maanden.

De vragenlijsten die werden gebruikt:

• Numerical Pain Rating Scale (NPRS; Ferreira-Valente 2011) voor de pijnintensiteit
• Work and Social Adjustment Scale (WSAS; Mundt 2002). Dit is een vragenlijst met 5 items op 5 domeinen: werk, thuis, sociale activiteiten, activiteiten in vrije tijd, familie en andere relaties.
• Mindful Attention Awareness Scale (MAAS; Brown 2003). Dit is een vragenlijst met 15 items die eigenschappen meet van mindfulness als eigenschap
• Self-Compassion Scale – Short Form (SCS-SF; Castilho 2015). Dit is een korte 12-items versie die zelfcompassie scoort op een 5-punts Likert schaal.
• Depression Anxiety Stress Scales (DASS-21, Lovibond 1995). Deze vragenlijst meet met 21 items de mate van depressie, angst en stress in de voorgaande week. In deze studie werd alleen de depressie-schaal gebruikt.

Resultaten

In deze studie vulden 86 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 50,7 jaar op alle drie de testmomenten de vragenlijsten in. De meest voorkomende diagnoses waren fibromyalgie, lage rugpijn, artrose en/of reumatoïde artritis.Zowel mindfulness-bewustzijn en zelfcompassie zijn positief geassocieerd met elkaar en negatief geassocieerd met depressieve symptomen.

In de regressie-analyse laten de resultaten laten zien dat pijnintensiteit en beperkingen bij baseline 55 procent van de variantie in depressie na 6 maanden verklaren. Ook zelfcompassie (maar niet mindfulness) was een significante voorspeller van depressieve symptomen op T1 en T2. Ook de interactie tussen functionele beperkingen en zelfcompassie bij baseline voorspellen symptomen na 6 maanden, maar niet na 12 maanden.

Zelfcompassie bij baseline modereert ook de associatie tussen functionele beperkingen bij baseline en depressieve symptomen na 6 maanden, bij controle voor pijnintensiteit, mindfulness-bewustzijn en depressieve symptomen. De mensen die bij baseline dezelfde niveaus van functionele beperkingen hadden, hadden na 6 maanden minder depressieve symptomen als ze hoger scoorden op zelfcompassie bij baseline.

Conclusie en opmerkingen

De auteurs concluderen dat zelfcompassie bij mensen met chronische pijn een significante negatieve voorspeller is van latere depressieve symptomen bij chronische pijn. De pijnintensiteit bij baseline was niet significant geassocieerd met depressieve symptomen op de 3 meetpunten. Dit suggereert dat zelfcompassie een buffer kan vormen bij de impact van functionele beperkingen van chronische pijn en laat ook zien hoe complex de etiologie van depressie bij chronische pijn is. Daarnaast had mindfulness bij baseline geen significante associatie met zowel pijnintensiteit of functionele beperkingen na 6 maanden en 12 maanden. Dit lijkt erop te wijzen dat alleen de aandachtscomponent van mindfulness geen cruciale rol speelt in latere pijnintensiteit en aanpassingen. Zelfcompassie lijkt een betere voorspeller te zijn van mentale gezondheid dan mindfulness. Mogelijk komt dit volgens de auteurs door de actie-gerichte oriëntatie van zelfcompassie. Binnen de cursus de mindful fysiotherapeut is zelfcompassie een vanzelfsprekend onderdeel.

Bron: Carvalho, S.A., Trindade, I. A., Gillanders, D., Pinto-Gouveia, J., Castilho, P. (2020). Self-Compassion and Depressive Symptoms in Chronic Pain (CP): A 1-Year Longitudinal Study.  Mindfulness 11;709–719.

Foto bij artikel door mimagephotography / Shutterstock.