Voorspellende factoren voor psychische en fysieke klachten bij reuma

Reumatoïde artritis (RA) gaat in 80% van de gevallen gepaard met chronische pijn, die onder meer leidt tot een verminderde kwaliteit van leven, en minder psychisch welzijn en een lagere economische productiviteit. Ook depressieve klachten komen veelvuldig voor bij deze patiëntengroep. Reumatoïde artritis is een heterogene aandoening en het verloop, prognose en pijnbeleving zijn sterk afhankelijk van individuele factoren.

Bij fibromyalgie zijn vier voorspellende variabelen voor het ontwikkelen van chronische pijn onderzocht: zelf verhulling (het bewust verborgen houden van gedachten en gevoelens voor anderen), autonomie (zelf keuzes maken), sociale verbondenheid (oprechte verbintenissen met andere mensen) en bekwaamheid (hoge eigen-effectiviteit). Zelfverhulling is een significante variabele voor het ontwikkelen van angst- en depressieve stoornissen, maar ook voor pijnklachten. De andere drie factoren zijn volgens de self-determination theorie de basisbehoeften die nodig zijn om tegen negatieve psychologische en fysieke uitkomsten te beschermen.

Bij RA zijn de factoren die kunnen leiden tot chronische pijn nog niet vastgesteld. In deze studie bekijken de onderzoekers welke psychologische variabelen pijngerelateerde uitkomsten en psychische stoornissen (depressie en angst) voorspellen en met name hoe de vier eerder genoemde factoren hier een rol in spelen.

Methode

Participanten vulden online vragenlijsten in, waarin werd gevraagd naar factoren betreffende demografie, pijn, psychologie, affectie en sociale/interpersoonlijke factoren. Alle gebruikte vragenlijsten waren betrouwbare en valide testen voor de verschillende factoren. Uitkomstmaten waren verstoring door pijn, ernst van de pijn, depressie en angst. De deelnemers waren volwassenen met RA die gedurende minstens drie maanden pijn of last hadden.

Resultaten

Er vulden 317 mensen de vragenlijst in, met een gemiddelde leeftijd van 45 jaar, die gemiddeld 10 jaar RA hadden. 94% van de deelnemers was vrouw. 88% van de deelnemers rapporteerden vooral klachten in armen en handen, of voeten en onderbenen (83%). Van alle deelnemers voldeed 48% aan de criteria voor depressie en 63% aan de criteria voor angststoornis, gemeten met de Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS). Alexitymie kwam voor bij 21% van de participanten, catastroferen bij 27% en pijn eigen-effectiviteit was laag bij 63% van de deelnemers.

Ernst van de pijn en eigen effectiviteit voorspelden significant de mate van de verstoring door pijn. Verstoring door pijn, pijnverlichting door behandeling, deelname in activiteiten en eigen effectiviteit voorspelden significant de ernst van de pijn.

Een hogere mate van sociale verbondenheid, deelname aan activiteiten, weinig angst, lage leeftijd en lengte van de vaste relatie waren voorspellers voor minder depressie. Hogere autonomie, weinig depressie, laag niveau van catastroferen en laag niveau van alexithymie  voorspelden minder angststoornissen.

Opmerkingen samenvatter

Autonomie en sociale verbondenheid blijken twee factoren te zijn die een rol spelen in het ontwikkelen van respectievelijk angst- of depressieve stoornissen. De self-determination theorie lijkt belangrijk om in het oog te houden bij mensen met reumatoïde artritis om ervoor te zorgen dat deze klachten voorkomen worden. Als fysiotherapeut is het van belang alle significante factoren mee te nemen in de behandeling, om op die manier mensen effectief te kunnen helpen om zowel fysieke als psychische klachten te verminderen.