Stabiliteit enkel trainen via onaangedane zijde

Enkelletsel is een van de meest voorkomende sportblessures en leidt in maar liefst 33% – 42% van de gevallen tot chronische enkel instabiliteit. Verminderde neuromusculaire controle (NMC) kan hier een verklaring voor zijn, maar ook in het centrale zenuwstelsel lijkt er iets te veranderen. Onderzoek wijst uit dat bij het onstaan van een blessure, een centraal mechanisme voor neuromusculaire controle verstoord raakt. Dit suggereert dat NMC niet alleen maar door perifere mechanoreceptoren wordt gecontroleerd, en dat chronische enkel instabiliteit deels te wijten is aan adaptaties van het centraal zenuwstelsel. Met deze kennis lijkt het een optie om na acuut enkelletsel het niet aangedane been te trainen om op die manier de verstoring van de centrale NMC te minimaliseren. Dit zou veel voordelen kunnen opleveren voor zowel de patiënt als de gezondheidszorg. Oefentherapie zou dan kunnen aanvangen zodra het letsel is opgelopen, ook wanneer de aangedane enkel nog niet of nauwelijks belast kan worden. Het doel van deze studie was om het effect van een 4 weken durende, unilaterale balanstraining op de bilaterale balans te testen bij mensen met chronische enkel instabiliteit.

Methode
27 Deelnemers met chronische enkel instabiliteit werden verdeeld in twee groepen; 13 in de interventie groep, 14 in de controlegroep. Deze mensen hadden minstens 1x een laterale enkelblessure gehad (maar niet in de 6 maanden voorafgaand aan de studie) en rapporteerden een gevoel van instabiliteit. Gebruikte meetinstrumenten waren:

• Foot and Ankle Disability Index (FADI) en FADI sport (FADI-S) (Hale, 2005): De FADI evalueert dagelijkse activiteiten gerelateerd aan de enkel functie, de FADI-S doet dit voor sportgerelateerde activiteiten.
• Star excursion Balance Test (SEBT; Miller, 2000): De SEBT meet de dynamische balans door middel van een serie van unilaterale balans testen, waarbij de deelnemer op 1 been moet staan en tegelijkertijd met het andere been zo ver mogelijk moet reiken.
• Balance Error Scoring System (BESS; Docherty, 2006): De BESS meet statische balans door verschillende houdingen gedurende 20 minuten vast te laten houden met de ogen dicht.

De interventiegroep kreeg twee keer per week, gedurende 4 weken, een oefentherapie sessie van 30 minuten. Dit bestond uit oefeningen die veel worden toegepast in de praktijk en die vaak gebruikt worden in overeenkomstige studies. De controlegroep ontving geen behandeling. Participanten in beide groepen waren niet toegestaan om enige andere vorm van therapie te ontvangen.

Resultaten
Bij het combineren van de gegevens van beide enkels rapporteerden de deelnemers in de interventiegroep op de FADI en de FADI-S een significante verbetering in functie na de therapie, terwijl dit verschil er in de controlegroep niet was. Als er per enkel werd gekeken, was er geen verschil in stabiliteit aan de onaangedane zijde, maar wel een significante vooruitgang in de score op FADI en FADI-S voor de aangedane zijde.
Ook op de SEBT was er in de interventiegroep een significante verbetering te zien in de anterieure en posteromediale richting, maar niet in de controlegroep. De scores op de BESS waren significant beter in de interventiegroep dan in de controlegroep als de instabiele enkel vooraan stond. Als de stabiele enkel vooraan stond was dit verschil er niet.

Opmerkingen samenvatter
In dit onderzoek is een duidelijke vooruitgang gevonden in de stabiliteit van de aangedane enkel, terwijl de balanstraining plaatsvond aan de onaangedane zijde. Dit lijkt eerdere resultaten van het bestaan van een centrale neuromusculaire controle te bevestigen. Deze centrale veranderingen leiden dan tot bilaterale verbeteringen. Deze resultaten moeten wel met enige terughoudendheid worden geïnterpreteerd; gezien een uitval van 20% is de analyse slechts gebaseerd op 12 mensen in de interventiegroep en 9 mensen in de controlegroep. Ook worden vooral de verschillen binnen de groepen benoemd en is het niet bekend of het verschil tussen de groepen ook significant is. Ondanks deze limitaties lijkt dit een veelbetekenende behandelmethode te zijn voor chronische enkel instabiliteit. De therapie kan direct al toegepast worden, waardoor er eerder met de revalidatie aangevangen kan worden dan wanneer wordt gewacht tot het aangedane been weer volledig belastbaar is. Dit kan de hersteltijd aanzienlijk verkorten en de mate van herstel verbeteren.