Uiten van emoties bij chronische rugpijn helpt

Vaak richt de behandeling van chronische lage rugpijn zich nog te veel op de vermeende onderliggende fysieke oorzaak van de pijn. Soms wordt dit aangevuld met psychologische ondersteuning. Maar zoals bekend is er bij aspecifieke chronische lage rugpijn vaak geen duidelijke fysieke oorzaak te vinden. Zelfs als er bijvoorbeeld een bulging-disc gevonden wordt is de relatie met de chronische lage rugpijn vaak niet duidelijk. Hierbij aansluitend is ook behandeling gericht op een fysieke oorzaak, zoals operatie of bepaalde injecties, niet overtuigend effectief gebleken. Aan de andere kant zijn er studies die aantonen dat psychologische factoren zoals stress, depressie of andere psychosomatische factoren, een risicofactor vormen voor het ontwikkelen van chronische rugpijn. Een al wat oude psychosomatische hypothese stelt dat stress in de vorm van onderdrukte negatieve emoties tot chronische pijnsyndromen kan leiden. Sarno heeft hier, in het kader van chronische pijn, een paar boeken over geschreven gericht op patiënten. Sarno’s therapeutische benadering gaat ervan uit dat de pijn zal verminderen als (a) de onderdrukte emoties geuit worden, en tegelijkertijd (b) de fysieke activiteiten verhoogd worden. Er zijn een aantal onderzoeken gedaan die de effectiviteit van deze aanpak bevestigen zoals: Schechter, e.a, 2007, Schubiner, e.a., 2012, en Lumley 2017, 2019.) Een aantal van die studies zijn onder de noemer emotional-awareness and expression therapy (EAET) gepubliceerd. De volgende aandoeningen zijn daarbij onderzocht: fibromyalgie, prikkelbare darmsyndroom, chronische bekkenpijn, en niet specifieke musculoskeletale pijnen. (Zaidni, e.a, 2018 Thakur, e.a., 2017, Maroti, e.a., 2021, Burger, e.a., 2016, Carty, e.a., 2019).

De auteurs van dit artikel dat we hier bespreken deden een onderzoek naar de hierboven geschreven aanpak. De interventie betrof een vier weken durend programma bestaande uit psychofysiologische pijneducatie, desensitisatie, en emotionele expressie. Ze noemden dit psychofysiologische symptoomverlichting therapie. Ze vergeleken deze behandeling met een behandeling die ondertussen ook effectief gebleken is: 8 weekse mindfulness based stress reduction (MBSR) programma. Er was in hun onderzoek ook een derde onderzoeksconditie bestaande uit gebruikelijke zorg.

Methode

Aan dit onderzoek deden 38 patiënten mee met chronische aspecifieke lage rugpijn. Ze werden random verdeeld over de drie onderzoeksgroepen.

De deelnemers in de MBSR-groep groep kregen een programma van acht weken met sessies van twee uur. Één sessie per week. De gebruikelijke zorggroep kreeg geen aanvullende behandeling, maar alleen de behandeling die ze al van de huisarts kregen. De deelnemers die de psychofysiologische symptoom verlichting therapie kregen participeerden in een 12 weken durend programma, waarbij de eerste vier weken gericht waren op psychofysiologische pijneducatie, desensitisatie en emotionele expressie.  Aansluitend daarop volgde het MBSR-programma. In de eerste vier weken kregen ze twee keer per week twee uur therapie, totaal dus 16 uur in acht sessies. Daarbij werden de volgende boeken gebruikt Healing Back Pain, Unlearn Your Pain, en  Worry Less, Live More: The Mindful Way Through Anxiety Workbook. Alles bij elkaar dus een tamelijk intensief programma. Dit programma richtte zich op vier componenten:

• psychofysiologische pijneducatie,
• hervatten van fysieke activiteiten/desensitisatie,
• emotionele expressie,
• algemene stressreductie.

Psychofysiologische pijneducatie: men leerde de eigen pijngeschiedenis te bezien vanuit het licht van psychofysiologische processen, met onder andere als doel om acceptatie te krijgen voor de psychologische bijdragen aan de pijn.

Desensitisatie deze was gericht op fysieke stimuli die feitelijk niet de primaire oorzaak waren van de pijn, maar daar wel mee geassocieerd zijn geraakt. Dit werd bereikt door in verbeelding fysieke activiteiten uit te voeren die pijn konden opwekken, zoals vooroverbuigen om een boek op te pakken. Deze handelingen verbeeldenkan pijnverhoging geven, en verhoogt zo de overtuiging dat er ook een psychologisch aandeel is. De desensitisatie werd bereikt door tijdens het verbeelden nadrukkelijk te beseffen dat men veilig is. Op het moment dat de visualisatie geen pijn meer uitlokte, werd de patiënt gevraagd de fysieke activiteiten geleidelijk weer op te pakken.

Emotionele expressie: tot slot werden de deelnemers technieken aangeleerd om op een gepaste wijze de emoties te uiten en het onderdrukken van emoties zoveel mogelijk na te laten.

Na deze vier weken werd de mindfulness based stress reduction (MBSR) ingezet. Dus bij patiënten die al stevig geschoold waren in de psychologische aspecten van pijn.

Uitkomstmaten

• Functionele beperkingen: Roland–Morris Low Back Pain and Disability Questionnaire.
• Last die men van de pijn heeft: 0-10.
• Pijngerelateerde angst: Pain Anxiety Symptom Scale (PASS)
• Pijnverlichting: 0-10.

Resultaat

Het is opvallend hoe goed de vierweeks psychofysiologische symptoomverlichting therapie werkte. Dit programma verminderde sterk de functionele beperkingen, last van de pijn, en pijn-gerelateerde angst. Er wordt gemeten na 4, 8, 13 en 26 weken. Op al deze momenten doet de psychofysiologische symptoomverlichting therapie het aanzienlijk beter dan de MBSR groep op de functionele beperkingen, last van pijn, en pijn-gerelateerde angst. Wat betreft pijnverlichting waren na 26 weken 63% van de patiënt in de psychofysiologische symptoomverlichting therapiegroep pijnvrij, in vergelijking tot 25% van de MBSR groep, en 16% in de gebruikelijke zorggroep.

Opmerkingen samenvatter

De auteurs geven zelf ook aan dat de behandeling hoog effectief blijkt te zijn als je het vergelijkt met MBSR of gebruikelijke zorg. Feitelijk wordt dit grote verschil al na vier weken behaald en blijft dit effect relatief behouden. De auteurs melden dat er weinig uitval was, wat betekent dat de behandeling als acceptabel werd beleefd. Dit onderzoek kan een aanmoediging zijn voor fysiotherapeuten om meer aandacht te hebben voor onderdrukte emoties bij de patiënt en de patiënt hier op zijn minst een luisterend oor te bieden. Psychosomatisch fysiotherapeuten hebben de relatie emoties-lichaam-pijn vanzelfsprekend al op hun agenda staan en kunnen hier meer mee. Zij kunnen zich door dit onderzoek gesterkt voelen.

Bron: Donnino, M. W., Thompson, G. S., Mehta, S., Paschali, M., Howard, P., Antonsen, S. B., . . . Grossestreuer, A. V. (2021). Psychophysiologic symptom relief therapy for chronic back pain: a pilot randomized controlled trial. Pain Rep, 6(3), e959. doi:10.1097/PR9.0000000000000959

Foto bij artikel door Husam Cakaloglu / iStock.