Psychologische intake door manueeltherapeuten bij lage rugklachten belangrijk

Deze keer uitgelicht de resultaten van een mooi onderzoek uitgevoerd door de Nederlandse onderzoekers Hallegraeff, Van Zweden, Oostendorp en Van Trijffel. Zij deden onderzoek onder manueeltherapeuten naar het uitvragen van psychosociale factoren tijdens het klinisch redeneerproces bij patiënten met aspecifieke lage rugklachten. Hierbij een samenvatting van hun onderzoek.

Aspecfieke lage rugklachten zijn een van de meest voorkomende musculoskeletale klachten wereldwijd en kunnen een sterke invloed hebben op het dagelijks leven. Aspecifieke lage rugklachten worden beïnvloed door fysieke, psychologische en emotionele factoren, welke herstelbelemmerend kunnen werken en het risico op chronische pijn vergroten. Om die reden adviseert de richtlijn voor aspecifieke lage rugklachten aandacht te hebben voor de belangrijkste psychologische factoren, te weten: angst, bezorgdheid, depressie, somatisatie, catastroferen, angst vermijding, ziekte perceptie en kwaliteit van leven. Daarnaast onderscheidt de richtlijn drie patiëntprofielen, waarbij het derde profiel aangeeft dat psychosociale prognostische factoren de oorzaak kunnen zijn van een afwijkend beloop van klachten. Een multimodale behandelaanpak wordt dan ook als het meest effectief gezien, waaronder manuele therapie en een psychologische interventie. Dit betekent dat manueeltherapeuten tijdens hun anamnese aandacht moeten hebben voor psychologische factoren. Uit eerder onderzoek bleek dat hier nog onvoldoende aandacht voor is. De onderzoekers van deze studie wilden dan ook beoordelen hoevaak en welke vragenlijsten worden ingezet door manueeltherapeuten bij patiënten met lage rugklachten tijdens de verschillende fases van klinisch redeneren. Daarnaast wilden zij kijken of er een relatie kon worden aangetoond tussen het gebruik van vragenlijsten en demografische en professionele kenmerken van de manueeltherapeut zelf.

Methode

Deze studie was een cross-sectionele studie, die bestond uit het afnemen van online vragenlijsten onder Nederlandse manueeltherapeuten. Daarnaast werden secundaire data retrospectief beoordeeld op basis van elektronische patiëntendossiers van patiënten met aspecifieke lage rugklachten.

De onlinevragenlijst bestond uit 13 items, die betrekking hadden op: aandacht voor psychologische factoren tijdens de anamnese, frequentie van gebruik van psychologische vragenlijsten, aandacht voor psychologische aspecten tijdens de fases van het klinisch redeneren en demografische en professionele kenmerken van de manueeltherapeut. De psychologische factoren die geëvalueerd werden, zijn: angst, depressie, distress, catastroferen, somatisatie, angst-vermijding, kwaliteit van leven, kinesiofobie en ziekteperceptie. Manueeltherapeuten die sinds 2013 afgestudeerd waren aan de SOMT (Stichting Opleidingen Musculoskeletale Therapie) werden uitgenodigd voor deelname. Tevens werd een uitnodiging in de nieuwsbrief van de NVMT (Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie) geplaatst.

Bij vijf willekeurige, uitgenodigde, praktijken werd uit de elektronische patiëntendossiers data verzameld. Dossiers werden ingedeeld naar klachtenduur: minder dan 12 weken (acute lage rugklachten) en langer dan 12 weken (chronische lage rugklachten). In de dossiers werd gezocht naar psychologische constructen: angst, depressie, distress, catastroferen, somatisatie, angst-vermijding, kwaliteit van leven, kinesiofobie en ziekte perceptie. Daarnaast werd geteld hoevaak elk van deze constructen voorkwam. Aandacht voor psychologische factoren tijdens het afnemen van de anamnese, het behandelplan, de behandeling en de evaluatie werd afzonderlijk geregistreerd voor patiënten met acute en chronische lage rugklachten. Tot slot werd geregistreerd of 1 van de 11 specifieke vragenlijsten voor psychologische constructen gebruikt is. Het gaat hierbij om de volgende vragenlijsten: Four-Dimensional Symptoms Questionnaire (4DSQ), Pain Anxiety Symptom Scale (PASS), Hospital Anxiety Depression Scale (HADS), Pain Catastrophizing Scale (PCS), Fear-Avoidance Beliefs Questionnaire (FABQ), TAMPA Scale for Kinesiophobia (TSK), Illness Perception Questionnaire-B (IPQ-B), Quality of Life Short Form-36 (SF36), EuroQol 5-D (EQ-5D), Acute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) en StarT Back Screening Tool (SBST).

Resultaten

In totaal konden 112 complete vragenlijsten worden geanalyseerd. Het merendeel van de respondenten gaf aan vaak of altijd aandacht te hebben voor psychologische factoren tijdens de verschillende fases van het klinisch redeneren (iets vaker bij patiënten met chronische lage rugklachten dan bij patiënten met acute lage rugklachten). Respondenten besteden met name aandacht aan distress, kinesiofobie en angst. Aan catastroferen wordt de minste aandacht besteed. Hoewel veel manueeltherapeuten aangeven aandacht te hebben voor psychologische factoren, geeft het merendeel van hen aan geen gebruik te maken van de eerder genoemde psychologische vragenlijsten.  Een enkele therapeut geeft aan een andere vragenlijst te gebruiken. Er blijkt geen significante relatie te bestaan tussen het gebruik van vragenlijsten en de leeftijd, werkervaring en werkuren van de manueeltherapeut. De beoordeling van de patiëntendossiers toonde aan dat in slechts zeven van de 274 dossiers een psychologisch construct kon worden aangetoond tijdens de anamnese.

Discussie

De resultaten tonen aan dat het biopsychosociale model onvoldoende wordt toegepast binnen de manuele therapie. Om therapietrouw ten aanzien van de richtlijn aspecifieke lage rugklachten te bevorderen is het noodzakelijk om een meer biopsychosociale aanpak te hanteren. Deze studie toont aan dat manueeltherapeuten aandacht hebben voor psychosociale problemen, echter dit wordt niet meetbaar/transparant gemaakt. Hierdoor kan niet duidelijk worden gemaakt in welke mate het hebben van aandacht voor psychologische factoren van invloed is op de toegepaste behandeling. Deels speelt verwachtingsmanagement een rol: patiënten verwachten een biomedische behandeling en therapeuten willen hieraan tegemoet komen. Zij willen geen tijd verspillen aan het verklaren van psychologische interacties vanuit een biopsychosociaal perspectief, maar zij voelen zich ook onvoldoende voorbereid om cognitief-gedragsmatige interventies in te zetten. Echter door patiënten inzicht te geven in de invloed van psychologische factoren, kan de patiënt-therapeut relatie bevordert worden, wat uiteindelijk ook weer een positieve invloed op de behandelresultaten heeft (zie kwaliteit patiënt-fysiotherapeut relatie belangrijk bij lage rugklachten).

Conclusie

Manueeltherapeuten gebruiken zelden psychologische vragenlijsten bij patiënten met aspecifieke lage rugklachten tijdens het klinisch redeneer proces. Zelf geven zij aan aandacht te hebben voor psychologische factoren. Er zijn onderwijs- en implementatiestrategieën nodig om het gebruik van psychologische constructen en gevalideerde psychologische vragenlijsten in alle fases van het klinisch redeneerproces te garanderen.

Bron: Hallegraeff, J.M., Van Zweden, L., Oostendorp, R.A., & Van Trijffel, E. (2021) Psychological assessments by manual physiotherapists in the Netherlands in patients with nonspecific low back pain. J Man Manip Ther, 29(5):310-317. doi: 10.1080/10669817.2021.1919283.