Manuele therapie geen meerwaarde naast oefentherapie bij schouder impingement?

Er zijn veel onderzoeken gedaan naar de effectiviteit van de behandeling van schouderklachten, maar –zoals bij veel behandelmethodes- is er weinig bekend over de resultaten op langere termijn. Vooral schouderklachten blijken na een succesvolle behandeling vaak weer terug te komen. Dit artikel beschrijft onderzoek naar de effecten van een individueel oefenprogramma met of zonder aanvulling van manuele therapie. Het effect op pijn en functioneren wordt bekeken bij mensen met schouder impingement syndroom (SIS) en bespreekt de resultaten een jaar na de start.

Methode

Beide groepen ondergingen 10 sessies met therapie. Beide groepen kregen daarin oefentherapie gericht op kracht en spierlengte. In de interventie groep werd dit aangevuld met manuele technieken. Meetinstrumenten voor de primaire uitkomstmaten pijn en functie waren:

• Shoulder Pain and Disability Index (SPADI, MacDermid 2006); dit is een schouder specifieke zelfgerapporteerde vragenlijst over pijn en beperkingen.
• Patient’s global Impression of Change (PGIC); de deelnemers werden gevraagd een score te geven van 1 (veel slechter) tot 5 (veel beter) op een ordinale schaal. Een score van 4 of 5 werd beschouwd als een positief resultaat.

Secundaire uitkomstmaten:

• Generic Patient Specific Scale (GPSS; Stratford 1995); hierop kan de patiënt kort aangeven wat zij zelf beschouwen als de belangrijkste klachten en beperkingen. Ze kiezen hierbij 3 activiteiten die de meeste moeilijkheden opleveren, gerelateerd aan de schouderklachten, en scoren dit op een 11-punts VAS schaal.
• Fear Avoidance Beliefs Questionnaire (FABQ; Waddell 1993); een vragenlijst over pijngerelateerde angst
• Pain Catastrophizing Scale (PCS; Sullivan 1995); 13 uitspraken waaruit de mate van catastroferen van pijn kan worden bepaald.

Het oefenprogramma bestond uit rek- en krachtoefeningen voor de schouder(gordel) en cervicale en thoracale wervelkolom. Dit programma werd twee keer per week onder supervisie van een fysiotherapeut uitgevoerd en 2-5 keer per week zelfstandig. De interventiegroep werden de oefensessies aangevuld met een individueel op maat gemaakte manueel-fysiotherapeutische behandeling.

Resultaten

In totaal werden 90 participanten willekeurig ingedeeld in een van de twee groepen. Na 1 jaar waren de gegevens van 87 mensen beschikbaar; 44 uit de interventiegroep en 43 uit de oefengroep.
Na een jaar waren beide groepen significant vooruit gegaan op de totale SPADI score, op de subschalen voor pijn en functie en op de GPSS. Op de PGIC was er geen verschil te zien tussen de groepen; in totaal gaf 91% van de deelnemers aan enigszins of veel verbetering te zien. Gedurende de eerste 5 weken van het onderzoek ondergingen patiënten uit de interventiegroep, tegen de verwachtingen in, meer aanvullende interventies elders dan mensen uit de oefengroep. Terwijl de interventiegroep geen verdere vooruitgang liet zien bij de laatste follow-up was er in de oefengroep een opvallende verbetering te zien op de SPADI score.

Opmerkingen samenvatter

Dit onderzoek laat zien dat zowel de mensen die alleen een oefenprogramma ontvingen als de mensen waarbij dit oefenprogramma aangevuld werd met manuele therapie significante en klinisch relevante verbeteringen ondervonden. De lange termijn resultaten waren zelfs iets beter in de oefengroep dan in de interventiegroep. Als mogelijke verklaring hiervoor geven de auteurs aan dat deze mensen wellicht een sterkere associatie hebben ondervonden tussen hun herstel en de oefeningen. Hierdoor hebben ze misschien eerder hun oefenprogramma weer opgepakt zodra de klachten weer optraden.
Gezien deze resultaten zijn er vraagtekens de plaatsen bij de meerwaarde van manuele interventies als aanvulling op oefentherapie. Een oefenprogramma zoals hier opgesteld geeft minstens even goede resultaten en brengt minder kosten met zich mee.