Aandachtvol bewegen geeft pijndemping bij fibromyalgie via de primaire motorische cortex

Er zijn duidelijke bewijzen dat centrale sensitisatie een belangrijke rol speelt bij het ontstaan en onderhouden van pijn bij fibromyalgie. De auteurs van dit artikel stellen echter ook een ander mechanisme voor: de veranderde exciteerbaarheid van de primair motorische cortex.
De exciteerbaarheid van de primaire motorische cortex (M1) is bij fibromyalgie veranderd. Dit is een belangrijk gegeven, want de primaire motorische cortex is betrokken bij pijnmodulatie via verbindingen met (a) de thalamus en (b) de afferentie en efferentie in de achterhoorn.
De auteurs beschrijven de volgende feedback-lus. Het pijnnetwerk kan de primaire motorische cortex exciteren, terwijl de primaire motorische cortex het pijnnetwerk kan inhiberen. Deze inhibitie vanuit de primaire motorische cortex blijkt bij fibromyalgie echter sterk verminderd te zijn, wat een deel van hun persisterende pijn kan verklaren. De auteurs stellen daarom voor dat therapieën zich moeten richten op het extra activeren van M1. De auteurs zien hier een plaats voor fysiotherapeutische oefenvormen.

Wat zijn de veranderingen in de primair motorische cortex bij fibromyalgie?

In het algemeen wordt in onderzoek een verhoogde baseline exciteerbaarheid van de primair motorische cortex in rust gevonden. Bovendien blijkt er een abnormaal versterkte respons te zijn op sensorische stimuli (waaronder ook noxische stimuli). De (lokale) intracorticale inhibitie is afgenomen wat deze regio verhoogd exciteerbaar maakt.

Kan stimulatie van de primair motorische cortex pijn bij fibromyalgie reduceren?

Er zijn aanwijzingen dat fysieke training de pijn vermindert bij fibromyalgie. Mogelijk ontstaat deze pijndemping omdat fysieke training de primair motorische cortex sterk activeert. Eén onderzoek laat zien dat de fysieke training bovendien de inhibitie kracht van M1 laat toenemen. Ander bewijs: transmagnetische corticale stimulatie van M1 laat de intracorticale inhibitie van M1 toenemen en dit correleert met een afname in pijn.

Opmerking samenvatter

De primaire motorische cortex is verhoogd exciteerbaar (mogelijk door pijn), terwijl het inhibitoire vermogen van M1 is afgenomen. Deze toegenomen excitatie van M1 is echter niet genoeg om de pijn bij fibromyalgie te beteugelen. Daarom moet M1 nog sterker geactiveerd worden. Dat is het moment dat de fysiotherapeut in zicht komt. M1 kan namelijk geactiveerd worden door gangbare kracht- en conditietraining, maar men kan ook denken aan oefenvormen die een sterker appel op M1 doen. Men moet dan denken aan oefenvormen die de patiënt aanmoedigen heel precies, gevarieerd en aandachtvol te bewegen. Fysiotherapeuten kunnen inspiratie putten uit bijvoorbeeld de methode Feldenkrais of zelfs tai chi. In de cursus Motorisch trainen bij musculoskeletale pijn – Wervelkolom leert de fysiotherapeut zijn patiënt oefeningen aan te bieden die sterk informatief zijn voor het zenuwstelsel van de patiënt. Daarmee kan het centrale zenuwstel, wat immers de controle structuur is bij bewegen, zijn plastische adaptaties maken. Een van de regionen waarin die adaptaties plaats vinden is M1. Niet alleen de bewegingskwaliteit en bewegingsgemak nemen daardoor toe, maar via M1 kan ook pijndemping ontstaan.