De inhoud van een oefenprogramma na anteriore schouderluxatie

De auteurs beschrijven een effectief oefenprogramma bij conservatieve behandeling van de instabiele schouder na anterior schouder luxatie. Ze baseren zich daarbij op de recente literatuur. De luxatie naar anterior is verreweg de meest voorkomende schouderluxatie. Meestal ontstaat ze door geforceerde exorotatie in combinatie met abductie van de schouder. Door de luxatie beschadigen de capsuloligamentaire structuren van de schouder. Ook aan de dorsale zijde ontstaat laxiteit! De instabiliteit van de schouder is daarna vooral het gevolg van verminderde synchronisatie en vermoeidheid in de schoudermusculatuur. Naast kracht en uithoudingsvermogen moet dus ook proprioceptie en coördinatie een belangrijke plaats krijgen.

Fase I: de initiële fase (0-2 weken)

Eerst wordt de schouder in adductie/endorotatie gemobiliseerd:

• 3-4 weken voor atleten jonger dan 20 jaar,
• 10-14 dagen voor atleten ouder dan 30 jaar,
• Een paar dagen voor atleten boven de 40 jaar.

Om de mobiliteit, proprioceptie, dynamische stabiliteit, te behouden wordt de sling regelmatig afgedaan en worden er passieve en geleid actieve oefening gedaan. Isometrisch weerstandsoefeningen voor deltoid en rotatorcuff worden gestart met de arm langs de romp maar wordt uitgebouwd naar elevatie en rotatie binnen de pijnvrije zone. Isometrische weerstandsoefeningen gericht op sturing/stabilisering van de scapula zijn ook erg belangrijk. Vooral gericht op de trapezius en de serratus anterior (bijvoorbeeld 10 statische contracties van 10 seconden).

Fase II: Schouder mobilisatie en dynamische scapula stabilisatie (2-6 wk na letstel)

Gestart wordt met pendeloefeningen waarbij de patiënt in buiklig met in de afhangende arm een gewichtje draagt zodat enige tractie op het kapsel/ligamenten ontstaat. De mobilisatie mag in elke richting maar niet boven de 90graden abductie of voorbij de 0 graden exorotatie. Ook gecombineerde exorotatie-abductie moet vermeden. Alles binnen de pijnvrije regio. Er wordt aandacht gegeven aan actieve scapula mobilisatie. De dynamische stabiliteit van de scapula wordt voornamelijk getraind in gesloten keten. Bijvoorbeeld met een uitstrekte arm een bal op schouderhoogte tegen de muur aandrukken. En deze vervolgens onder druk wat verplaatsen/rollen over de muur.

Fase III; de 4p’s van krachttraining

De scapula ‘pivoters’ zijn de scapularotatoren, vooral het trapezius-seratus anterior koppel. Optimale oefeningen voor de trapezius descendens en transversus zijn: rechtop en in buiklig roeien, en horizontaal in zowel neutrale positie als in exorotatie van de humerus. De serratus anterior zijn te trainen met push-ups met een ‘plus’(extra uitduwen van de romp); dynamische ‘hugs’ en stoten. Mooi is dat de elevatie daarmee onder de 90graden kan blijven.
De levator, die helpt stabiliseren onder weerstand, is te trainen met ‘shrugs’(schouders optrekken), in buiklig roeien, en horizontaal abductie in neutrale positie van de humerus en in exorotatie.
De romboïd, die retractie verzorgd, is met roeien in zit en met horizontaal abductie in neutrale positie of in scaption positie of abductie positie.
De glenohumeraal ‘protectors’ is de rotator cuff, ze zijn de primaire stabilisatoren. De opbouw is van abductie, naar uitbouw in het scapula vlak (30-45 graden anterior t.o.v. het frontale vlak), naar 90 graden abductie en 0 graden exorotatie. Met elastische band is dit goed uit te voeren voor alle vier de rotator spieren. Abductie/elevatie in het scapulavlak in exorotatie en push-ups met handen bij elkaar zijn voor de infraspinatus. Abductie/elevatie in scapula vlak in endorotatie wordt geadviseerd voor de supraspinatus en de subscapularis.
De biceps moet getraind op krachtuithoudingsvermogen omdat de lange kop een stabiliserende functie heeft.
Humerus ‘positioners’ zijn de drie delen van de deltoid. Ze mag pas getraind worden als de training met de pivoters en protectors al vordert, anders kan schade optreden.
De ‘propelors’ worden als laatste toegevoegd. Dit zijn de pectoralis major en de latissimus dorsi, en de teres major. De latissimus dorsi wordt met pull-downs getraind en de pectoralis major door in ruglig horizontaal abductie te trainen of met push-ups. Press-ups, jezelf opdrukken in zit, activeert alle drie de propeller spieren.

Fase IV: excentrische krachttraining

Excentrische training is ook belangrijk omdat er aanwijzingen zijn dat spierhypertofie meer door de excentrische dan door de concentrische fase veroorzaakt wordt. [Bovendien eisen sommige handelingen nu eenmaal excentrische activiteit.]. Zie foto’s in het oorspronkelijke artikel voor oefening.

Fase V: het gevorderde stadium

Optimale lengte van weefsel is voorwaardelijk voor optimaal bewegen. Actieve mobilisatie/rekken pas starten bij voldoende stabiliteit. Bijvoorbeeld de infraspinatus en teres minor om anterior translatie te verminderen. Zelfde geldt voor rekken van posteriore kapsel [rekken met ‘sleeper stretches’]. Maak de levator lang genoeg om rotatie van scapula toe te laten. De pectoralis minor moet gerekt worden omdat anders een versterkte protractie en neerwaartse rotatie van scapula ontstaat. Dynamische oefeningen zijn nodig in 90/90 graden positie in endo- en exorotatie [Thera-band of ritmische stabilisatie]. Bovendien dynamische stabilisatie door steun op bal / wiebelplank.
Plyometrische oefeningen, bestaande uit rek met plotselinge omkering van de bewegingsrichting. Het zijn unieke oefeningen die ruggenmerg en hersenstam niveau integreren. Maak deze oefeningen sportspecifiek, maar train niet vaker dan 3x per week en let vooral op kwaliteit. PNF D2-flexie en D2 extensie wordt toegevoegd voor feedforward en cognitieve controle.

Fase VI: hervatten van volledige (sport)activiteiten

Terugkeer naar volledige activiteit kan pas als ook de complexe sport specifieke motorische vaardigheden weer op peil zijn.

Nb Alle fasen kunnen ondersteund worden met tape om de proprioceptieve informatie te versterken.