Dansante beweeginterventies helpen beter tegen stress bij ouderen dan aerobe training

Dansend ouderen paar die er ontspannen en tevreden uitzien.

Langdurig verhoogde cortisolniveaus op basis van chronische stress vormt een bekend gezondheidsrisico. Bij ouderen is dit een risicofactor voor het ontwikkelen van cardiovasculaire aandoeningen en verminderde fysieke mobiliteit. Leeftijd gerelateerde veranderingen in het hypothalamus-hypofyse-adrenale systeem verandert de secretie van cortisol en heeft negatieve gezondheidsconsequenties. Er zijn aanwijzingen dat met het toenemen van de leeftijd de dagelijkse cortisolsecretie toeneemt. Dit zou het eerst zichtbaar zijn in de cortisol awakening response (CAR) (Gaffey, e.a.a 2016). De cortisol awakening response is een plotselinge toename in cortisol secretie van 50%-150% in de eerste 30-45 minuten direct na het ontwaken. Deze toename daalt daarna weer. In het algemeen correleert een verhoogde cortisol awakening response (CAR) met chronische stress.

Interventies om de cortisol secretie te verminderen

Het is dus belangrijk om te zoeken naar interventies die bij ouderen deze toename in cortisolsecretie kunnen verminderen. Eerdere studies tonen aan dat aerobe training de cardiorespiratoire conditie verbetert en leeftijd gerelateerde aandoeningen helpt te voorkomen. Bovendien verhoogt het het psychologisch welzijn. Het is echter minder duidelijk welk effect aerobe training heeft op de cortisolregulatie. Er zijn aanwijzingen dat een betere cardiorespiratoire conditie gecorreleerd is met een laag basaal cortisolsecretie bij ouderen. Mogelijk dat cardiorespiratoire training de leeftijd gerelateerde cortisol toename kan verminderen. Dansant bewegen is een andere beweeginterventie die de cortisol secretie zou kunnen moduleren. Dit zijn milde vormen van bewegen die multimodaal van aard zijn. Er zitten fysieke elementen in (motorische oefeningen) en psychologische componenten (lichaamsbewustzijn, sociale verbondenheid, en emotionele expressie). Het is bekent dat dansant bewegen een gunstig effect heeft op de kwaliteit van leven en het welzijn. Er zijn aanwijzingen dat dansant bewegen de stress bij ouderen kan verminderen. Het effect op het cortisol niveau is echter nog niet bekend. De onderzoekers onderzochten daarom wat het effect is van aerobe training en dansant bewegen op de cortisol awakening response bij ouderen. Bovendien bekeken ze of deze veranderingen mogelijk gerelateerd zijn aan verandering in cardiorespiratoire fitheid of aan psychologische variabelen. Ze vergelijken deze twee bewegingsvormen ten opzichte van een wachtlijst controlegroep.

TIP:  Mindfulnesstraining en fysieke conditietraining gunstig tegen luchtweginfecties

Methode

Het onderzoek werd uitgevoerd door de universiteit in Montreal. De uiteindelijke onderzoeksgroep, die vanuit de omgeving werd geworven, bestond uit 40 gezonde volwassenen (75% vrouwen). De leeftijd was 60 jaar of ouder. De deelnemers leverden drie setjes van speeksel aan gedurende de pre- en de post interventieperiode. Het speeksel werd thuis verzameld op drie verschillende dagen. Om de cortisol awakening response te kunnen meten moesten er op die drie dagen, drie speeksel afnames worden gedaan: direct na het ontwaken, 30 minuten na het ontwaken, en 60 minuten na het ontwaken.

De cardiorespiratoire conditie en de mobiliteit werd onderzocht met een maximale aerobe power meting en een 10 m wandeltest. Daarnaast werden er een aantal vragenlijsten afgenomen gericht op cognitief functioneren, depressie, angst, sociale steun, en slaapkwaliteit.

Interventie

Zowel de aerobe training als de dansante beweeginterventie werden driemaal per week in kleine groepen uitgevoerd. De interventieperiode duurde drie maanden. Alle sessies duurden 60 minuten.

Dansante beweeginterventie

Deze werd uitgevoerd in groepjes van 4-8 deelnemers en begeleid door een gecertificeerde danstherapeut. Het programma was er vooral op gericht om de creativiteit te stimuleren, en niet zozeer de cardio vasculaire conditie. Het programma werd ontworpen rond een aantal thema’s die voor ouderen belangrijk zijn: zoals lichaamsbewustzijn, ontspanning, evenwicht, zelfzorg, socialiseren, ritme, en plezier. Daarom waren er ook oefeningen die men met elkaar uitvoerde. In een aantal sessies werden ook hulpmiddelen gebruikt zoals een bal, elastische band of gekleurde sjaals. Er werd een ruime variatie aan muziek gebruikt wat betreft ritmes, tempo’s, melodieën en instrumenten.

TIP:  Muziek, dans en fysiotherapie als ‘enriched environment’ voor het brein bij chronische pijn

Aerobe training

De kern van de aerobe training werd op een hometrainer uitgevoerd. De warming-up en de cool down was elk 10 minuten en kon naar keuze op een elipical, een loopband of een ergocycle gedaan worden. De kern duurde 20 minuten en werd in twee vormen aangeboden. Deze werden om de sessie uitgevoerd:

  • continue inspanningen op 60% van het maximale aerobe vermogen,
  • intervaltraining waarbij om de 15 seconden de belasting opgevoerd werd van 60% naar 100% van maximale aerobe vermogen. Iedere maand werd de intensiteit van alle oefeningen met 5% van het maximale aerobe vermogen verhoogt.

Resultaten

Alleen in de dansante beweeggroep ziet men na 12 weken een daling in de cortisol awakening response. Interessant is dat de cardiorespiratoire fitheid alleen in de aerobe trainingsgroep toeneemt. Wat betreft psychologische variabelen zijn er geen verschillen tussen de groepen.

Opmerkingen samenvat

Dit onderzoek is voor fysiotherapeuten relevant omdat zij ongetwijfeld ook te maken hebben met ouderen met stressgerelateerde problematiek. Dit onderzoek suggereert dat dansante bewegen, in de vorm van dansante fysiotherapie, ouderen kan helpen om een verhoogde cortisolresponse te reduceren. Men mag verwachten dat hier gezondheidsvoordelen aan verbonden zijn. Er zijn onderzoeken die laten zien dat dansant bewegen ook invloed kan hebben op de cardiorespiratoire fitheid. Dit onderzoek laat echter zien dat dit bij het ‘creatieve programma’ dat hier aangeboden werd, niet het geval was. Dat betekent dat als men de ouderen een meer complete beweeginterventie wil aanbieden men of de intensiteit van het dansant bewegen moet verhogen of naast het dansant bewegen ook een aerobe trainingssessies moet aan bieden.
Dansante fysiotherapie is niet alleen zinvol voor de algemene fysiotherapeut, maar zeker ook voor psychosomatisch fysiotherapeuten. Juist deze fysiotherapeuten hebben te maken met stress gerelateerde problematiek en zijn hier in gespecialiseerd.

TIP:  Dansante fysiotherapie als ingang om de fysieke fitheid van ouderen te bevorderen

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleiding dansante fysiotherapie

Bron

Vrinceanu, T., et al. (2019). “Dance your stress away: comparing the effect of dance/movement training to aerobic exercise training on the cortisol awakening response in healthy older adults.” Stress: 1-9.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 2 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 18 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

2024-2025

Motiverende gespreksvoering en oplossingsgericht coachen

3 dagen. Start 16 mei 2025. Prijs € 495,-…

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 31 januari 2025. Prijs € 495,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 7 januari 2025. Prijs € 1695,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 11 januari 2025. Prijs € 995,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 6 februari 2025. Prijs € 1395,-…

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 12 maart 2025. Prijs € 595,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 13 maart 2025. Prijs € 1395,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 22 maart 2025. Prijs € 595,-…

Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut

5 dagen. Data volgen najaar 2025. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb