Twee effectieve, korte meetinstrumenten voor het vaststellen van hypochondrie

Ernstige gezondheidsangst is het basisprobleem bij hypochondrie. Het leidt tot aanzienlijk leed voor de patiënt en hoge kosten voor de gezondheidszorg. Vroege diagnostisering van hypochondrie is daarom van belang, het liefst door middel van een effectieve en snelle screeningsmethode. Hypochondrie heeft een sterke relatie met angststoornissen. Het is daarom belangrijk dat een meetinstrument goed kan discrimineren tussen hypochondrie of een andere angststoornis. Naast een goede sensitiviteit en specificiteit  moet het meetinstrument makkelijk toepasbaar zijn in de dagelijkse praktijk en een hoge validiteit en betrouwbaarheid hebben. In deze studie worden twee meetinstrumenten getest die wellicht aan al deze eisen zouden voldoen. Het gaat hier om de verkorte Whitely Index (WI-7: Fink, 1999) en de Bodily Preoccupation Scale (BP: Kellner, 1986).  Hoewel beide testen al langer bestaan zijn ze nog niet getest in hypochondrie patiënten enerzijds en patiënten met een primaire angststoornis of zonder psychische problemen anderzijds.

Methode
Mensen die gediagnosticeerd waren met hypochondrie of een primaire angststoornis en gezonde mensen werden geïncludeerd in dit onderzoek. Er waren uiteindelijk 228 deelnemers verdeeld over 3 groepen: 72 met de diagnose hypochondrie, 80 met de diagnose primaire angststoornis en 76 gezonde mensen.
De meetinstrumenten die in dit onderzoek getest werden zijn de:

• Whitely Index – 7: deze lijst bestaat uit 7 items van de oorspronkelijke Whiteley Index (Pylowsky 1967). De vragen konden met ja of nee beantwoord worden (bijvoorbeeld: ‘Maakt u zich veel zorgen over uw gezondheid?’)
• Bodily Preoccupation Scale: Dit is een subschaal van de Illness Attitude Scale (Kellner, 1986) die uit 3 items bestaat, waarmee op een 5-punts schaal wordt geantwoord (bijvoorbeeeld: ‘Als u een sensatie in uw lichaam voelt, maakt u zich daar dan zorgen om?’).

Overige meetinstrumenten die werden gebruikt ter vergelijking waren:

• Illness Attitude Scale: Deze lijst heeft naast de BP-scale nog 8 andere schalen betreffende angst, zorgen en gevoelens ten aanzien van gezondheid
• Scale for the Assessment of Illness Behaviour (SAIB; Rief 2003): Hierop worden 26 items getest over hoe het ziektegedrag is.
• Multidimensional Inventory of Hypochondriacal Traits (MIHT; Longley 2005): Deze vragenlijst meet gezondheidsangst door middel van 36  items.
• Cognitions about Body and Health (CABAH; Rief 1998): meet disfunctionele cognities ten aanzien van perceptie en interpretatie van lichaamssensaties.
• Patient Health Questionnaire (PHQ; Kroenke 2002): meet de ernst van somatische symptomen.
• Beck’s Depression Inventory (BDI-II; Hautzinger 1996): dit is een veelgebruikte schaal om symptomen van depressie te meten, aangezien er een link zou kunnen zijn tussen depressie en hypochondrie.
• Beck’s Anxiety Inventory (BAI; Margraf 2007): dit is een meetinstrument waarmee angststoornissen worden gemeten
• Brief Symptom Inventory (BSI; Derogatis 1993): een algemene lijst voor psychopathologie.

Resultaten
Zowel de WI-7 als de BP scale hadden een hoge interne consistentie. Er waren duidelijke verschillen te zien tussen de patiëntengroepen, wat uiteraard te verwachten was. Beide geteste lijsten bleken een significante discriminatie te laten zien tussen mensen met hypochondrie en mensen met een primaire angststoornis. Vergeleken met de andere vragenlijsten hadden deze WI-7 en de BP scale zelfs het grootste discriminatieve vermogen. Door middel van de WI-7 werd 82,2% van de mensen juist geclassificeerd en met de BP scale 84,9%. De vals negatieve uitkomsten van de WI-7 was 9,7% en voor de BP scale 12,5%.

Opmerkingen samenvatter
Ondanks dat de WI-7 en de BP scale zeer korte meetinstrumenten zijn, respectievelijk 7 en 3 items, blijken ze een behoorlijk effectief meetinstrument te zijn om te testen voor hypochondrie. Discriminatie tussen hypochondrie en primaire angststoornis blijkt niet slechter te zijn dan bij de gebruikte langere, uitgebreidere testen voor hypochondrie. De in dit onderzoek gemeten validiteit en betrouwbaarheid van beide meetinstrumenten bleek grotendeels gelijk, waardoor behandelaars zouden kunnen kiezen welk van deze lijsten ze willen gebruiken.

Bodily Preoccupation Scale
	nee	zelden	soms	vaak	Zeer vaak
Als u leest of hoort over een ziekte, krijgt u dan verschijnselen die vergelijkbaar zijn met die van de ziekte?
Als u een gevoel in uw lichaam opmerkt, vindt u het dan moeilijk om ergens anders aan te denken?
Als u iets in uw lichaam voelt, maakt u zich daar dan zorgen over?
Scoren per item van 0 t/m 4. Daarna optellen. Interpretatie Cut-off voor onderscheidt t.o.v gezonde populatie: groter of gelijk aan 3,5 (sensitiviteit .99 specificiteit .97) Cut-off voor onderscheidt t.o.v angst populatie: groter of gelijk aan 6,5 (sensitiviteit .88 specificiteit .83) * De drie vragen zijn een selectie uit de lijst die door A.E.M. Speckens en A.M. van Hemert voor Nederland is vertaald en gevalideerd.

 

Whitely Index -7
	Ja	nee
Denkt u dat er iets ernstig mis is met uw lichaam?
Maakt u zich vaak zorgen om uw gezondheid?
Is het moeilijk voor u om de dokter te geloven wanneer hij of zij u vertelt dat er voor u niets is om u zorgen over te maken?
Maakt u zich vaak zorgen over de mogelijkheid dat u een ernstige ziekte heeft?
Heeft u last van veel pijntjes?
Als een ziekte onder uw aandacht wordt gebracht (door de radio, televisie, kranten, of iemand die u kent) maakt u zich dan zorgen dat u het zelf krijgt?
Vindt u dat u last heeft van veel verschillende klachten?
Scoren per item  1 of 0. Daarna optellen. Interpretatie Cut-off voor onderscheid t.o.v gezonde populatie: groter of gelijk aan 2,5 (sensitiviteit .97 specificiteit .99) Cut-off voor onderscheid t.o.v angst populatie: groter of gelijk aan 4,8 (sensitiviteit .79 specificiteit .83). * De zeven vragen zijn een selectie uit de lijst die door A.E.M. Speckens en A.M. van Hemert voor Nederland is vertaald en gevalideerd.

 

Samenvatters: Marjolein Streur & Peter van Burtken.
Redactie: Peter van Burken