Effecten van psychologsiche behandeling van eczeem

Het feit dat ontstekingsreacties positief en negatief beïnvloed worden via het autonome zenuwstelsel, kan men doortrekken naar huidziekten zoals atopisch eczeem. Onderzoek toonde de psychologische interventie in combinatie met standaard medische zorg (Cortisone) meer waarde hebben boven standaard medische zorg alleen (Ehlers, Stangier, & Gieler, 1995). In het onderzoek werd standaard medische zorg uitbreidt met:

• uitgebreid huid educatie programma of,
• autogenen training of,
• multicomponente gedragstherapie of,
• huideducatie in combinatie met multicomponent gedragstherapie.

Deze vier vormen werden vergeleken met standaard medische zorg ‘alleen’.

Resultaat

Het bleek dat de huid educatie het na jaar follow-up niet beter doet dan alleen standaard medische zorg. De drie psychologische interventies laten wel een meerwaarde zien op standaard medische zorg. De huid laesies waren sterker verminderd, terwijl ook het cortisone gebruik is deze groepen is afgenomen. Enkele andere effecten zijn afname in catastrofaal denken rondom de klacht ‘het gaat nooit over’, en een toename in coping met de klacht. Onderling is er dan weinig verschil in effectiviteit. Dit pleit voor autogene training omdat dit economisch is in toepassing!

De globale inhoud van de interventies.

Daarbij kun je zien dat je tijdens de opleiding in psychosomatische fysiotherapie diverse componenten aangeleerd krijgt. Bovendien krijg je een indruk hoe een algemeen programma toegesneden wordt op de klacht/aandoening. De warmte oefening bij autogene training wordt bijvoorbeeld aangepast.

De inhoud van de groepsbehandeling van eczeem

Er deden 113 patiënten mee. De groepen bestonden uit 5-7 deelnemers, 12 weken achter elkaar 1,5-2 uur per week. In de controle groep van standaardzorg zat nog eens 22 man. De belangrijks meting werd één jaar na aanvang van het programma gedaan als lange follow-up. Dit om seizoen effecten uit te sluiten.

Dermatologische educatie programma

De patiënten kregen informatie over: definities, etiologie, genetische factoren, jeuk-triggers, medicatie, behandelingen van huid condities, antibiotica, allergie, wassen etc. Bovendien kreeg men individuele instructie in huidverzorging.

Autogene training

De zes basis oefeningen worden door genomen, één formule per week:

1. ‘ik ben rustig’,
2. ‘arm en benen zwaar’,
3. ‘hart klop rustig’,
4. ‘adem kalm en gelijkmatig’,
5. ‘solarplexus warm’,
6. ‘voorhoofd prettig koel’.

Daarna volgen de individuele voornemens met positieve intentie. ‘Handen warm’ wordt niet geoefend omdat de vasodilitatie de jeuk zou versterken. Geoefend werd met ‘huid is rustig en prettig koel’. Men oefenende ook met zelf gekozen autosuggestie zoals:‘ik hoef niet te krabben,

• ‘mijn huid blijft intact’,
• ‘het jeuken daalt’,
• ‘met elke ademhaling wordt de jeuk zwakker’,
• ‘mijn huid is beschermt door zachte zijde’,
• ‘een koude wind maakt mijn huid koel’.

Dergelijke suggesties werden al door Schultz en Luthe voorgesteld bij eczeem.

Gedragstherapie

Relaxatie bestaande uit ‘applied relaxation’ van Öst’ (1987). Daarbij leert de deelnemer telkens sneller te ontspannen. Dit moest men twee maal daags oefenen: één keer met tape, en één keer zonder. Nadat men leerde te ontspannen, leerde men ook de verbeelding te gebruiken, bijvoorbeeld verbeelding van koelte van de huid door aan zee te wandelen met een frisse wind. Een zelfcontrole programma startte tegen het krabben. Een logboek werd bijgehouden om automatische krabben te detecteren. Bovendien werd ‘habit reversal’ tegen het krabben aangeleerd. De patiënt leert daarbij de eerste signalen of situaties voor krabben te onderkennen en neiging tot krabben te vervangen/overstemmen met een andere respons: zoals er met de handen stevig op drukken of een vuist maken. Zelf beloning of bestraffing kan toegevoegd worden, evenals positieve zelfinstructies, afleidingstechnieken, overstemmen van de jeuk met sterke andere sensaties (ijs op jeukplek). Catastrofale cognities worden besproken zoals ‘het jeuken gaat nooit over’, ‘niets helpt’ etc. Zelf beloning en straffen toepassen. Bovendien wordt de patiënt getraind zelfstandig probleem op te lossen in dagelijks leven! En is er aandacht voor interpersoonlijke vaardigheden training: gevoelens adequaat leren uiten bijvoorbeeld.