Negatieve jeugdervaringen beïnvloeden trapezius EMG-activiteit bij stress

Dit artikel betreft bewerking van het originele artikel Marsman, A., Luijcks, R., Vossen, C., van Os, J., Lousberg, R.(2019). The impact of adverse childhood experiences on EMG reactivity: A proof of concept study. PLoS One. May 9;14(5):e0216657.

Negatieve ervaringen in de jeugd, zoals emotioneel of fysiek misbruik, kunnen een levenslange impact hebben. Verschillende studies tonen aan dat deze trauma’s een negatieve invloed kunnen hebben op neurobiologische processen, het immuunsysteem en autonome, endocriene en metabole systemen. Er is ook bewijs dat trauma’s in de jeugd de sensitiviteit voor stress later in het leven verhoogt, wat mogelijk een hoger risico op mentale problemen met zich meebrengt, zoals depressie of psychoses. Uit een lang lopend Amerikaans onderzoek is gebleken dat er een duidelijke link was tussen negatieve ervaringen op jonge leeftijd en het ontwikkelen van somatische en mentale gezondheidsproblemen op volwassen leeftijd. Hierbij lijkt sprake te zijn van een dosis-respons relatie. In deze studie was ook te zien dat bij verschillende types trauma vergelijkbare negatieve effecten optraden. Dit komt mogelijk omdat een negatieve ervaring een complex samenspel is van verschillende gebeurtenissen en niet op zichzelf staat. Een andere verklaring is dat het ontwikkelde brein vergelijkbaar reageert op verschillende types en mate van negativiteit omdat ze beide onvoorspelbaarheid meebrengen. Die onvoorspelbaarheid heeft mogelijk de grootste impact, vooral bij jonge kinderen.

Over de onderliggende biopsychosociale mechanismes is nog weinig bekend. Er is over het algemeen consensus over twee belangrijke aspecten gerelateerd aan de impact van stress. Ten eerste is het concept van ‘stress’ meer een theoretisch construct dat niet direct meetbaar is. Ten tweede veroorzaakt stress psychofysiologische veranderingen, zoals in hartfrequentie, cortisollevels en spierspanning. De reactiviteit van de m. trapezius is een goede graadmeter om de impact van een jeugdtrauma op fysiologische stress-gerelateerde uitkomsten te meten.

Het doel van deze studie was om verder te onderzoeken of jeugdtrauma’s invloed hebben op de EMG-activiteit van de m. trapezius tijdens een experimentele cognitieve stresstaak. Als dat zo is maakt dat de persoon meer vatbaar voor pijn in stressvolle omstandigheden.

Methode

De deelnemers kregen een geheugentaak; op een scherm werden 40 woorden gedurende twee seconden getoond. De woorden waren ingedeeld in vier categorieën: negatief, positief, pijn-gerelateerd of neutraal. De deelnemers moesten er zoveel mogelijk onthouden en reproduceren. Het opnoemen vond een minuut na afloop van de woordenreeks plaats. Dit werd drie keer herhaald. De studie bestond uit twee identieke experimentele sessies, die 6 maanden na elkaar plaatsvonden. De EMG-activiteit werd gemeten tijdens deze stresstaak.

De volgende metingen werden verder gedaan:

• Negatieve ervaringen in de jeugd met de Childhood Experiences of Care and Abuse questionnaire. Deze lijst bestaat uit 15 vragen over ervaringen in de vroege jeugd (0-11 jaar) en latere jeugd (12-17 jaar).
• Neuroticisme met de Revised Neuroticism-Extraversion-Openness Personality Inventory (NEO-PI-R). Deze lijst bestaat uit 240 items om de vijf belangrijkste persoonlijkheidsdimensies te meten. Hieruit werd de score op neuroticisme berekend, wat iets zegt over het ervaren van negatieve gevoelens als angst, depressie, boosheid en impulsiviteit.
• Angst als persoonlijkheidskenmerk, gemeten met de State-Trait Anxiety Inventory (STAI), bestaat uit 20 vragen over trait anxiety en 20 over state anxiety.
• Ervaren stress met de Perceived Stress Scale (PSS), bestaand uit 10 items die vragen over het ervaren van stress in het dagelijks leven.
• Recente levens-stressoren in het voorgaande jaar werden nagevraagd.

Resultaten

De onderzoekers includeerden 120 gezonde vrijwilligers (78 vrouwen en 42 mannen), tussen 18 en 65 jaar. Zo’n 31% van de mensen had geen negatieve ervaringen op jonge leeftijd en 34% had geen trauma meegemaakt tijdens adolescentie. In het voorgaande jaar had 86% van de mensen minimaal één stressvolle levensgebeurtenis meegemaakt.

Uit de testen bleek dat de EMG-activiteit in de m. trapezius hoger was tijdens de stresstaak, dan gemeten bij baseline. Dit vond men in men groep als geheel. Ook tijdens de tweede sessie was de toename in EMG significant, hoewel de activiteit wel minder groot was. Dit komt mogelijk door een lagere onvoorspelbaarheid en onzekerheid die gerelateerd zijn aan het experiment.

Belangrijker voor dit onderzoek was dat de ernst van het trauma een rol speelt: hoe hoger de score op jeugdtraumata, hoe sterker de EMG-reactiviteit was. Dit was zowel bij de eerste als bij de tweede sessie te zien. Deze associaties tussen traumatische ervaringen en spierspanning in de m. trapezius tijdens de stresstaak werden zowel gezien bij mensen die vroege negatieve ervaringen (0-11 jaar) hadden meegemaakt, als bij mensen die tijdens de adolescentie (12-17 jaar) een trauma hadden ervaren.

Conclusie en opmerkingen

De auteurs concluderen dat duurzame effecten door trauma’s in de jeugd in een niet-klinische populatie kunnen worden bestudeerd met behulp van een experimenteel paradigma van EMG-stressreactiviteit. Ze leggen uit hoe deze resultaten in het dagelijks leven kunnen worden geïnterpreteerd: als mensen worden geconfronteerd met een onvoorspelbaar of onzekere gebeurtenis, reageren mensen die negatieve ervaringen op jeugdleeftijd hadden gehad een sterkere stress-reactiviteit hebben dan mensen die niet die negatieve jeugdervaringen hebben. In situaties die weinig stressvol zijn, is er mogelijk geen verschil in stressreactie tussen jong getraumatiseerde en niet getraumatiseerde mensen.

Voor fysiotherapeuten zijn deze bevindingen relevant. Vooral ook omdat de onderzoekers de reactiviteit van de m. trapezius hebben gebruikt als index voor de stress reactie. Immers, een verhoogde trapezius activiteit kan tot (chronische pijnklachten lijden).

Bron: Marsman, A., Luijcks, R., Vossen, C., van Os, J., Lousberg, R.(2019). The impact of adverse childhood experiences on EMG reactivity: A proof of concept study. PLoS One. May 9;14(5):e0216657.

Foto bij artikel door Roman Yanushevsky /Shutterstock