Behandeling van patellofemorale pijn door middel van voetorthesen of heupoefeningen?

Het ontstaan van patellofemorale pijn (PFP) is multifactorieel. Er zijn biomechanische, neuromusculaire en/of psychologische ontstaansfactoren. Het wordt klinisch gediagnosticeerd op basis van de typische presentatie van pijn rondom of achter de patella tijdens dagelijkse activiteiten zoals opstaan en traplopen. De huidige literatuur richt zicht op het gebruik van voetorthesen en de inzet van heupoefeningen. Eerder onderzoek suggereert dat een grotere mobiliteit van de middenvoet geassocieerd is met betere uitkomsten bij gebruik van voetorthesen. De methodologische kwaliteit was echter laag van deze onderzoeken. De hypothese van dit onderzoek is dat mensen met een grotere mobiliteit in de breedte van de middenvoet meer baat hebben bij voetorthesen, in vergelijking met heupoefeningen en dat de inzet van heupoefeningen een beter resultaat geeft dan het gebruik van voetorthesen.

Methode

Er is een ‘two-arm parallel, multicentre randomised superiority clinical trial’ uitgevoerd. Door middel van een advertentie hebben mensen zich aangemeld. Inclusiecriteria: 18-40 jaar, plotseling ontstaan van pijn aan de voor- of achterzijde van of rondom de patella, pijn bij minimaal twee activiteiten, pijn minimaal 3 op 10 op een pijnschaal gedurende de laatste zeven dagen, klachten langer dan 6 weken, gevoeligheid bij palpatie van de patella en provocatie van de herkenbare pijn bij een afstap of squat. Bij andere fysieke klachten of eerdere operaties aan de knie werd een deelnemer geëxcludeerd.

De mobiliteit van de middenvoet in de breedte werd gedefinieerd als het verschil tussen belaste en onbelaste breedte van de middenvoet. Dit is een betrouwbare meting. De deelnemers zijn gerandomiseerd verdeeld. De heupoefeningen die werden ingezet hadden als doel om posterolaterale musculatuur te activeren, dit is gebaseerd op aanbevelingen uit eerdere onderzoeken. Er werd gebruik gemaakt van een standaard voetorthese en dit werd aangemeten door middel van een gestandaardiseerd protocol. Deelnemers hebben een thuisoefenprogramma uitgevoerd, twee keer per dag; rekken van de kuit en anti-pronatie oefeningen. Er werden zes behandelingen gepland gedurende zes weken, waarbij de orthesen en de oefeningen werden gecheckt. De heupoefeningen legden accent op de heupabductoren, exorotatoren en heupextensoren. De deelnemers hadden een-op-een behandelingen van de fysiotherapeut gedurende 4 weken, 3 keer per week. Door middel van gevalideerde meetinstrumenten zijn de resultaten geëvalueerd.

Resultaten en discussie

Er zijn totaal 218 deelnemers geïncludeerd; 49 waren zeer mobiel, 169 beperkt mobiel. Bij de follow-up na 12 weken waren er nog 192 deelnemers. Er was geen verschil in de slagingskans bij de heupoefeningen of voetorthesen, zowel in de zeer mobiele als beperkt mobiele groep.

De resultaten van dit onderzoek ondersteunen de initiële hypothese van het onderzoek niet. Er is geen evidentie gevonden dat een grotere mobiliteit van de middenvoet het effect beïnvloedt van de inzet van heupoefeningen of voetorthesen bij mensen met PFP. Eerdere onderzoeken toonden aan dat mensen met een grotere pronatie van de voet, meer resultaat hebben van het gebruik van voetorthesen. Mogelijk is er geen verschil gevonden omdat de interventieperiode relatief kort was.

Beperking van dit onderzoek is dat er een verschil zat in het aantal behandelsessies tussen de twee groepen. Daarnaast kan het zijn dat er onbewust in de behandelingen een bepaalde voorkeur is uitgesproken door de behandelaar, wat een verstorend effect kan hebben gehad. Ook is er gebruik gemaakt van standaard voetorthesen, waardoor er mogelijk geen optimaal resultaat is behaald. De deelnemers zijn niet onderzocht op bijvoorbeeld de kracht van de heupen, waardoor er mogelijk geen beperking hier aanwezig was en heupoefeningen weinig tot geen resultaat zullen hebben.

Conclusie

Een grotere mobiliteit van de middenvoet is niet geassocieerd met een grotere verbetering bij de inzet van voetorthesen of heupoefeningen. Er is geen verschil in het resultaat tussen de twee groepen.

Bron: Matthews, M., Rathleff, M. S., Claus, A., McPoil, T., Nee, R., Crossley, K. M., … Vicenzino, B. T. (2020). Does foot mobility affect the outcome in the management of patellofemoral pain with foot orthoses versus hip exercises? A randomised clinical trial. British Journal of Sports Medicine, bjsports-2019. https://doi.org/10.1136/bjsports-2019-10093

Foto bij artikel door comzeal images/ Shutterstock