Fysieke activiteit vermindert pijn bij reumatoïde artritis, maar verhoogt niet drukpijndrempel

Fysieke activiteit en training staan centraal in de behandeling bij mensen met reumatoïde artritis (RA). De aanbeveling is om minstens 150 min per week matig actief te zijn en daarbij 2x per week krachttraining te doen. Interventies om mensen te stimuleren aan de beweegnorm te voldoen zouden volgens de European League Against Rheumatism (EULAR) gecombineerd moeten worden met gedragsveranderingstechnieken en alternatieve manieren om interventies aan te bieden.
Mensen met reumatoïde artritis hebben over het algemeen lagere niveaus van fysieke activiteit dan de algemene populatie. Een recente studie onder mensen met reumatoïde artritis legde vast dat 70% van de mensen rapporteerde aan de beweegnorm te voldoen, maar slechts 22% van de mensen hield dat langer dan 6 maanden vol.
Er zijn verschillende oorzaken van non-inflammatoire pijn: perifere gewrichtsbeschadiging gaat gepaard met perifere sensitisatie en ook centrale sensitisatie lijkt op te treden. Ook tonen meerdere onderzoeken aan dat mensen met reumatoïde artritis een algehele verhoogde pijnsensitiviteit hebben, die toe lijkt te nemen met de duur van de ziekte.

Na fysieke activiteit of uitvoering van een sport rapporteren veel mensen met reumatoïde artritis een vermindering van de pijn. Mechanismes hierachter zijn nog niet volledig onderzocht. Exercise-induced hypoalgesia (EIH) is een top-down inhiberend pijnmechanisme die geactiveerd wordt tijdens spiercontractie. Bij gezonde mensen is dat te zien in een verhoging van de drukpijndrempel. Ook bij mensen met reumatoïde artritis zijn er aanwijzingen voor dat EIH normaal functioneert. Er is momenteel veel ondersteuning voor de hypothese dat mensen met reumatoïde artritis een verhoogde pijnsensitiviteit hebben, maar een normaal functionerende Exercise-induced hypoalgesia.
In deze studie kijken de onderzoekers of langdurige fysieke training de pijn en de pijnsensitiviteit vermindert door een verbetering van de functie van endogene pijnmechanismes als EIH.

Methode

In deze studie werden gegevens van een subgroep mensen met reumatoïde artritis geanalyseerd die deelnamen in een langlopend onderzoek naar het effect van fysieke training. Na één- en na twee jaar werden de pijn, pijnsensitiviteit en EIH gemeten.

Er waren 30 participanten in deze analyse, waarvan 90% vrouw was, de gemiddelde leeftijd 61 jaar en de gemiddelde ziekteduur 12 jaar. Deze mensen waren in staat om zelfstandig te wonen en bij aanvang van de studie geïnteresseerd in georganiseerde fysieke training. 

De interventie bestond uit:

1. Minstens twee trainingssessies op kracht per week, op 50-60% van 1RM en 3×10 herhalingen voor grote spiergroepen
2. Fysieke activiteit op matige intensiteit (40–60% of VO2max) voor minstens 30 minuten per dag op de andere 5 dagen in de week.
3. Groepssessies met wekelijkse doelstellingen, planningen en follow-up, volgens de sociaal cognitieve theorie.

De volgende metingen werden gedaan:

• Gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven, gemeten met de EuroQol five-dimension (EQ5-D)
• Beperkingen in activiteiten, gemeten met de HAQ-DI, met 20 vragen over ADL-activiteiten
• Huidige fysieke activiteit, gemeten met de International Physical Activity Questionnaire (IPAQ)
• Globale pijn op een VAS-schaal
• Drukpijndrempel in rust op 6 plekken: m. supraspinatus links en rechts, m. gluteus maximus links en rechts en beide laterale epicondylen. Hierbij moesten de deelnemers aangeven wanneer ze pijn begonnen te voelen.
• Suprathreshold pressure pain. Op deze test op dezelfde locaties gaven de deelnemers aan wanneer de pijn 4 van 10 was en wanneer de pijn 7 van 10 was.

Exercise-induced hypoalgesia (EIH)

De maximale vrijwillige contractiekracht van de rechter knie-extensoren was de basis voor het vaststellen van EIH. De baseline waardes van de PPT’s werden vastgesteld op de rechter quadriceps en de linker m. deltoideus. Tijdens de contractie van de quadriceps op 30% van de maximale contractie werden de PPTs op beide plekken iedere 30 seconde gemeten.

Resultaten

Van 30 participanten werden de gegevens geanalyseerd en van 21 mensen waren ook de gegevens van de EIH gemeten. Na één jaar follow-up rapporteerden de deelnemers een mediaan van 58 dagen circuittraining en 252 dagen totale fysieke activiteit (incl circuittraining). In het tweede jaar was dit respectievelijk 46 en 238.

De metingen van globale pijn in rust namen significant af van voor de interventie tot één en tot twee jaar later (mediaan 11 naar 6). De gemiddelde PPT en de supratreshold van 4/10 veranderden niet in de twee jaar. De supratreshold van 7/10 nam wel significant af van baseline tot één jaar, maar nam juist toe van baseline naar twee jaar.

Segmentale EIH tijdens statische spiercontractie nam toe van baseline tot twee jaar (van 1.02 naar 1.42), net als de plurisegmentale EIH (0.87 naar 1.41), maar niet significant.

Conclusie en opmerkingen

Uit deze studie blijkt volgens de auteurs dat deelname in een langdurend trainingsprogramma weliswaar leidt tot een afname van de globale pijn, maar dat niet de pijnsensitiviteit in rust vermindert of exercise-induced hypoalgesia verbetert bij mensen met reumatoïde artritis. De hypothese dat fysieke training geassocieerd is met een verminderde pijnsensitiviteit en verbeterde EIH kon niet worden bevestigd. De auteurs suggereren dat mogelijk andere pijninhiberende mechanismes dan EIH een rol spelen.