Fysiotherapeut als coach bij knie-artrose

In de behandeling van artrose is educatie een belangrijk onderdeel. Om dit als fysiotherapeut goed te kunnen aanbieden, is inzicht nodig in wat de patiënt nodig heeft. Knie-artrose kan een grote impact hebben op het zelfvertrouwen, het beperkt dagelijkse activiteiten en productiviteit, wat kan leiden tot gevoelens van verlies. Meer informatie over de ziekte en hoe ermee om te gaan, kan de eigen effectiviteit vergroten als de behandeling de overtuigingen en gedachtes van de patiënt in ogenschouw houdt.
Het coachen op gezondheidsgedrag is een interventie om effectief het gedrag te veranderen, schadelijke gewoontes te verminderen, zelfmanagement te vergroten en gezond gedrag aan te leren. Deze manier van gezondheidscoaching kan de kwaliteit van leven verbeteren, attitudes veranderen, therapietrouw vergroten en pijnklachten verminderen, en ook een gezondere leefstijl qua eten en bewegen opleveren.
Om met artrose te kunnen leven gebruiken patiënten copingstrategieën die passen bij de individuele waarden, emoties en gedachten. Dit zijn dan ook de belangrijkste componenten om een coachingsinterventie op af te stemmen. Het doel van deze studie was om vast te stellen wat de huidige stand van zaken is over advies en voorlichting bij mensen met knie-artrose vanuit het oogpunt van de patiënt. Het tweede doel was om de ervaringen, percepties, waardes, emoties, overtuigingen en copingstijlen van mensen met knie-artrose vast te stellen en de invloed die dat heeft op hun zelfmanagement.

Methode

In deze kwalitatieve studie gebruiken de onderzoekers het stress-coping model van Lazarus als onderliggend raamwerk. Dit beroemde copingmodel wordt al tientallen jaren gebruikt bij het begrijpen van stressvolle gebeurtenissen. Knie-artrose wordt gezien als een potentiële stressfactor. Dit model gaat ervan uit dat als er een potentieel stressvolle gebeurtenis is (zoals pijn bij artrose) het niveau van angst/stress afhangt van de cognitieve evaluatie van de pijn en de copingstrategieën die de patiënt meent te hebben. De volgende variabelen zijn opgenomen in het model van Lazarus:

• Cognitieve evaluatie: de consequenties die de patiënt koppelt aan een bepaalde stressvolle of pijnlijke gebeurtenis.
• Waardes: waardes beschrijven wat belangrijk is voor de patiënt en bepalen wat er op het spel staat in bepaalde stressvolle situaties.
• Emoties: Lazarus beschrijf de volgende emoties: boosheid, jaloezie, afgunst, angst/afschuw, schuld, schaamte, opluchting, hoop, verdriet/depressie, dankbaarheid, compassie, vrolijkheid, trots en liefde.
• Overtuigingen: Cognitieve context die individueel of cultureel vastgesteld is. Bijvoorbeeld dat leven met artrose ‘geen leven is’.
• Coping-strategieën: constant veranderende cognitieve en gedragsmatige inspanningen om met belastende interne of externe gebeurtenissen om te gaan.
• Sociale ondersteuning: Een middel om met gevoelens om te gaan waarbij we iemand hebben die emotionele, informatieve of materiële ondersteuning biedt.

De participanten waren mensen met symptomatische knie-artrose, grade 1 tot 3 op de Kellgren-Lawrence schaal. In face-to-face interviews met open, non-directieve vragen werd in 30 tot 60 minuten informatie verzameld, waarin de volgende onderdelen aan bod kwamen:

• impact van de artrose,
• interactie met behandelaars, fysiotherapeuten en maatschappelijk werkers,
• coping strategie,
• aanbevelingen voor de toekomstige behandeling,
• gebruik van ICT.

Resultaten

Tien mensen namen deel aan de interviews, waarvan 7 vrouwen en 3 mannen.
Wat betreft de interactie met professionals vertelden de deelnemers dat als ze adviezen kregen, ze het moeilijk vonden om die adviezen op te volgen. De deelnemers waren ambivalent ten opzichte van een chirurgische ingreep of een medicamenteuze behandeling. Daarbij suggereerden ze dat professionals meer moeten focussen op de behoeftes van de individuele patiënt, op het verlichten van pijn en op het vertragen van de voortgang van de ziekte.
De patiënten legden uit dat knie-artrose invloed heeft op het hele lichaam en op verschillende manieren op hun leven. De symptomen en problemen die het meest op de voorgrond staan zijn: kniepijn, stijfheid, moeilijkheden met dagelijkse activiteiten, minder goed in staat werk uit te voeren, instabiliteit, zwakte, gebrek aan mobiliteit en psychische problemen. 90% van de mensen met knie-artrose hebben last van overgewicht of obesitas, 40% heeft een hoge bloeddruk, 30% depressieve symptomen en 15% heeft diabetes.
De psychische gevolgen van knie-artrose komen in de meeste specifieke vragenlijsten niet naar voren. De deelnemers benoemden dat er meer onderzoek hiernaar moet komen.
Het vertalen van de theorie van de adviezen naar de praktijk en het aanpassen van het gedrag zeggen mensen moeilijk te vinden. De behandelaar kan hier een grote rol bij spelen door een holistische aanpak, gebaseerd op de behoeftes van de patiënt en niet alleen op het gezondheidsprobleem.
Het Lazarusmodel is zinvol om cognitieve evaluaties en copingmechanismes vast te kunnen stellen. Acceptatie is een van de sleutelfactoren om met belastende situaties om te kunnen gaan, zoals ook knie-artrose. Acceptatie door middel van coaching kan mensen helpen hun zelfmanagement te verbeteren.
Bij het volgen van voedingsadvies benoemden de deelnemers als moeilijkheden dat er vaak geen individueel advies werd gegeven, angst en dat de prioriteiten ergens anders liggen. Voor fysieke activiteit zijn de barrières vooral pijn, gewoontes van voor de aandoening, gebrek aan sociale support en een gebrek aan acceptatie van hun huidige conditie.
Een ander belangrijk resultaat is het belang dat mensen hechten aan hun stemming, wat een sleutelelement is om letterlijk en figuurlijk in beweging te komen.

Opmerkingen samenvatter

Voor mensen met knie-artrose is de fysieke behandeling en ondersteuning nodig, maar de behandelaar kan daarnaast de rol van coach op zich nemen. Met een holistische benadering kijkt de behandelaar/coach niet alleen naar het gezondheidsprobleem maar naar de individuele behoeftes van de patiënt. Bij het omgaan met knie-artrose spelen gedragsmatige aspecten een grote rol, waaronder acceptatie en gedragsverandering. Bij gedragsverandering kunnen mensen de hulp van een coach goed gebruiken door naar de individuele behoeftes en situatie te kijken.