Verkeerde slaaphouding kan tot pijnklachten leiden

De slaaphouding ’s nachts is gerelateerd aan musculoskeletale klachten aan de schouder en nek, en aan hoofdpijn. Vooral een slechte houding van de cervicale wervelkolom tijdens het slapen kan zorgen voor pijn en stijfheid van de nek, hoofdpijn en pijn aan de schouder en arm. Deze klachten leiden tot een slechtere kwaliteit van slaap, wat weer leidt tot een slechtere slaaphouding.
Correcte slaaphoudingen kunnen pijn verminderen. Het gebruik van een goed kussen is een manier voor het verlichten van nekpijn. Een goed kussen zorgt ervoor dat tijdens het slapen op de rug de normale curve behouden blijft. Bij slapen op de zij zorgt een goed kussen voor een rechte lijn van de cervicale en thoracale wervelkolom. Hierdoor ontstaat er geen stijfheid van de spieren ontstaat en geen grote belasting op de facetgewrichten. Als mensen met nekpijn een kussen gebruiken dat goede ondersteuning biedt, komt dat de kwaliteit van slaap ten goede.
De meeste mensen slapen op hun rug of op hun zij. In ruglig kan iemand verschillende houdingen aannemen. De meest voorkomende zijn met de armen langs de zij (abductie 0°), armen op de borst (abductie 45°) of met de dominante arm boven het hoofd (abductie 90°).
Veel studies hebben bekeken wat verschillende kussens doen met pijnintensiteit, houding van de nek en spiervermoeidheid, maar niet hoe het met de activiteit van de nekspieren zit als het kussen zo comfortabel mogelijk is. Deze studie bekijkt het effect van deze drie houdingen op de activiteit van de nekspieren.

Methode

Tweeëntwintig gezonde vrijwilligers met een gemiddelde leeftijd van 23,1 jaar namen deel. Zij mochten geen last van de nek of schouder hebben en een volledige mobiliteit van de cervicale wervelkolom en schoudergewricht. De deelnemers lagen in een laboratorium op een kussen met een afmeting van 37x16x8 centimeter, met zo min mogelijk prikkels van buitenaf om zo goed mogelijk een slaapsituatie na te bootsen.
Iedere houding (armen in 0°, 45° en 90°) werd minstens 30 minuten volgehouden. Door middel van EMG werd de activiteit van de nekspieren gemeten. Elektrodes werden bilateraal geplaatst parallel aan de spiervezels van de m. trapezius descendens en m. scalenus.

Resultaten

Twintig gezonde mensen (10 mannen, 10 vrouwen) namen deel aan het onderzoek. Bij alle deelnemers was de rechterhand de dominante hand. De EMG-activiteit van de rechter trapezius en m. scalenus veranderde significant in alle drie de slaaphoudingen, waarbij de activiteit in ruglig met de arm in 90° abductie significant groter was dan wanneer de armen langs de zij lagen. Aan de linkerkant (niet-dominante kant) was de spieractiviteit in de trapezius en scalenus niet significant anders tussen de drie slaaphoudingen.

Conclusie en opmerkingen

Abductie van 90° bestaat uit glenohumerale abductie gecombineerd met een scapulothoracale opwaartse rotatie. De m. trapezius descendens is betrokken bij deze beweging, wat de activiteit in deze spier verklaart. Bij de scapulothoracale opwaartse rotatie vindt claviculaire elevatie plaats in het sternoclaviculaire gewricht. De m. scalenii is actief bij deze beweging.
De activiteit van beide spieren kan zorgen voor pijnklachten. Vaak is de pijn gelokaliseerd in de posterieure cervicale regio met soms radiculaire symptomen langs de cervicale dermatomen of langs de rand van de scapula. Hoge tonus van de m. trapezius descendens kan druk geven op de nervus occipitalis , waardoor spanningshoofdpijn kan ontstaan. Hoge tonus van de m. scalenus kan sensorische (tintelingen, pijn en doofheid) en motorische (zwakte, gedeeltelijke paralyse van de arm) klachten geven.
De verhoogde activiteit in ruglig met de arm boven het hoofd werd alleen gevonden in de spieren aan de rechter (dominante) zijde van het lichaam. Door de stand van de rechterarm is er sprake van een disbalans in de cervicale wervelkolom, waardoor de pijnklachten kunnen ontstaan. Zelfs als het kussen maximaal comfortabel is, verandert dit niets aan de spieractiviteit. Niet alleen het juiste hoofdkussen, maar ook de slaaphouding zijn dus van belang bij het voorkomen van nek-, schouder- en hoofdpijnklachten.