Aerobe training en krachttraining belangrijk voor behoud van spiermassa bij afvallen

Met het ouder worden verliezen mensen spiermassa. Deze sarcopenie verhoogt de kwetsbaarheid door het verlies van kracht en functie. Vooral het verlies van kracht is een probleem, en gaat sneller dan het verlies van spiermassa. Sarcopenie tijdens het ouder worden treedt sterker op bij mensen met obesitas. Naarmate de prevalentie van obesitas bij ouderen toeneemt wordt de kwetsbaarheid van deze mensen een maatschappelijk grotere zorg en brengt dit meer kosten met zich mee. De beste aanpak van obesitas bestaat uit leefstijlveranderingen in voeding en beweging, maar bij oudere kwetsbare mensen kan dit problemen opleveren door de bijkomende afname in spier- en botmassa.

In dit RCT bekeken de onderzoekers hoe het verlies aan spiermassa en – functie bij ouderen met obesitas geminimaliseerd kon worden en wat de mechanismes daarachter waren.

Drie trainingsgroepen

Om te onderzoeken wat de beste aanpak is bij ouderen met obesitas werden de deelnemers die aan een afvalprogramma meededen ingedeeld in 3 soorten beweeginterventies: groep 1 kreeg aerobe training, groep 2 kreeg weerstandstraining en groep 3 kreeg een combinatie van beide. Daarnaast was er een controlegroep die niet deelnam aan een afvalprogramma of in een beweeginterventie. De onderzoekers kozen ervoor om geen groep samen te stellen die alleen maar het afvalprogramma zou krijgen, omdat het niet verantwoord was om afvallen zonder aanvullende oefeningen te doen. Bij de aerobe activiteit liepen mensen op de loopband, fietsten ze op de hometrainer en liepen ze trappen. Ze oefenen op 65% van hun peak hartfrequentie. Weerstandstraining bestond uit 1 tot 3 sets van 8 tot 12 herhalingen op 9 verschillende fitnessapparaten.

Achterliggende mechanismes

Tijdens deze studie gebruikten de onderzoekers moleculaire en cellulaire technieken om te kijken hoe het mechanisme van behoud van spiermassa precies werkte. De onderzoekers bekeken de veranderingen in de eiwitsynthese in de spieren en de myocellulaire kwaliteit. Van de 160 mensen die deelname aan het eerste onderzoek, waren er 47 bereid om een biopsie af te staan. Deze mensen waren ouder dan 65 jaar, hadden een BMI van minimaal 30 kg/m2, een sedentaire leefstijl met minder dan 1 uur regelmatig bewegen per week, mild tot matige kwetsbaarheid en hadden geen ernstige comorbiditeiten. De gemiddelde leeftijd van deze groep mensen was 70,5 jaar, het gemiddelde BMI was 35,9. Er deden 20 mannen en 27 vrouwen mee.

Voorafgaand aan de interventie en na 6 maanden leefstijlinterventies werd een biopsie gemaakt van het spierweefsel om te zien hoe het spierweefsel was veranderd.

Resultaten

Alle mensen verloren in zes maanden ongeveer evenveel gewicht, gemiddeld 9% van hun startgewicht. Op behoud van spiermassa en fysiek functioneren liet de gecombineerde groep de beste resultaten zien. De VO2peak nam in de combinatiegroep en de aerobe groep meer toe dan in de weerstandsgroep. De vetvrije massa nam het minst af in de combinatiegroep en de weerstand groep, vergeleken met de aerobe groep. De vetmassa nam het meest af in de weerstandsgroep met 21% in de combinatiegroep was de afname 18% en in de aerobe groep 16%. De kracht gemeten met 1RM nam het meest toe in de weerstands groep en de combinatiegroep (16% en 17% respectievelijk) en minder in de aerobe groep (3%). Samengevat was het gewichtsverlies gelijk in de drie groepen, maar blijft de spiermassa beter in stand in de combinatiegroep en de weerstand groep terwijl de spierkracht toenam, en hadden de mensen in de combinatiegroep de grootste verbeteringen in de algehele functionele status.

Andere metingen

Ook de mate van insulinesensitiviteit werd gemeten. Die veranderde gunstig in de 3 trainingsgroepen, terwijl die in de controlegroep gelijk bleef. De verandering in de drie groepen was het grootst in de aerobe groep en de combinatiegroep met 41%. Bij de weerstandsgroep was er een afname van 36%.

Het verlies van spiermassa tijdens het ouder worden is gerelateerd aan de lagere sensitiviteit van spiereiwitsynthese voor voeding. Dit kan verergerd worden door een chronisch energietekort, maar kan weer verbeteren door beweging. De onderzoekers maten de snelheid van de spiereiwitsynthese in reactie op een maaltijd voor en na het gewichtsverlies. Hieruit bleek dat aan het begin van de interventie er geen verschillen waren tussen de groepen, maar na zes maanden was de spiereiwitsynthese meer toegenomen in de weerstandsgroep en de combinatiegroep dan in de controlegroep. De toename in eiwitsynthese in de weerstandsgroep was significant hoger dan die in de aerobe groep. Dat betekent volgens de onderzoekers dat ondanks een negatieve energiebalans door calorierestricties oudere mensen met obesitas zich kunnen aanpassen aan training  door een toename van de eiwitsynthese. Hierdoor wordt het verlies van vetvrije massa bij gewichtsverlies geminimaliseerd. Ook laat het zien dat oefeningen met een weerstandscomponent belangrijk zijn bij gewichtsverlies om de eiwitsynthese te stimuleren en zo de vetvrije massa te behouden.

Ook veranderingen in spiergroei kunnen bijdragen aan sarcopenie. Dit heeft te maken met een genexpressie. De onderzoekers ontdekten dat dit meer af nam bij aerobe training dan in de combinatie en de weerstandsgroep. In de aerobe groep met de grootste afname in spiermassa, bleek de verandering in expressie van dat gen positief gecorreleerd met veranderingen in spiervolume. Ook bij het meten van andere cellulaire veranderingen, was het beste resultaat zien in de weerstandsgroep of de combinatiegroep, dan in de aerobe groep.

Conclusie en opmerkingen

Bij oudere mensen met obesitas is een combinatie van aerobe en weerstandstraining effectiever dan één van beide trainingen apart voor het behouden van spiermassa tijdens gewichtsverminderende therapie. Dit blijkt te verklaren te zijn door een vergroting van de snelheid van de spiereiwitsynthese. Bovendien had training een positieve invloed op de insulinesensitiviteit. Voor mensen die proberen af te vallen is het dus belangrijk om tijdens het afvallen aerobe training en weerstandstraining op individueel niveau aangeboden te krijgen. Op die manier vallen ze af zonder spiermassa te verliezen en neemt de kwetsbaarheid van deze groep mensen af.