Adempauze verbetert het effect van traag diafragmaal ademen op de gezondheid

Diafragmaal ademhalen is een belangrijke gedragsmatige interventie die onder andere werkzaam is bij pijn en angst. Ademtraining kan het functioneren van het autonome zenuwstelsel verbeteren en helpt bij het reguleren van emoties. Ademtraining is voor fysiotherapeuten interessant omdat het de zelfregulatie van de patiënt bevordert op fysiologisch, affectief en cognitief gebied. De ademfrequentie, teugvolume en de inspiratie-expiratieratio zijn dan belangrijke parameters waar rekening mee gehouden moet worden. Ze bevordert het cardiale functioneren wat tot uiting komt in een toename in de hoge frequentie hartslagvariabiliteit (HF-HVR). Deze frequentie ligt tussen de 0,15 en de 0,4 hertz. Deze natuurlijke variabiliteit in hartslagfrequentie is geassocieerd met cardiale gezondheid, autonome balans, zelfregulatie en taakprestaties. Ze is negatief geassocieerd met chronische spierpijn, angst, depressie en hypertensie. Voor fysiotherapeuten zijn dit relevante effecten.
Rustig diafragmaal ademen beïnvloedt deze HF – HRV. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat diafragmaal ademhalen met een frequentie van 5,5 ademhalingen per minuut de HF – HRV optimaliseert. Deze beïnvloeding van de HF-HRV via de ademhaling verloopt via de baroreflex. De vraag is echter via welke inspiratie-expiratie ratio deze trage ademfrequentie bereikt moet worden. Als we voor het gemak een optimale ademfrequentie van zes per minuut nemen, dan vraagt dit 10 seconden per ademcyclus. Dit kan echter op verschillende manieren behaald worden. Bijvoorbeeld vier tellen inademen gevolgd door zes tellen uitademen, of bijvoorbeeld door zes tellen inademen gevolgd door vier tellen uitademen. De vraag is welk diafragmaal adempatroon het meest effectief is. De auteurs doen hier een onderzoek naar en zijn daarbij primair benieuwd naar het effect van het adempatroon op de hoge frequentie hartslagvariabiliteit. Secundair keken ze ook naar andere indexen van de hartslagvariabiliteit, namelijk de lage frequentie hartslagvariabiliteit (LF – HRV), RMSSD, SDNN of LF/HF ratio’s.

Methode

Aan dit onderzoek deden 40 studenten mee. De helft van de groep werd eerst getraind in een 4-2-4 adempatroon (vier tellen in, twee tellen uit, vier tellen pauze). Daarna volgde een korte pauze van 5 minuten en werden ze vervolgens getraind in een 5-5 adempatroon (vijf tellen in, vijf tellen uit). Het belangrijkste verschil tussen deze twee patronen is dat bij het eerste patroon na de uitademing een adempauze zit, maar bij het tweede patroon niet.

Resultaten

Ongeveer 65% van de deelnemers vindt het 4-2-4 adempatroon het gemakkelijkst te volgen en ook het meest ontspannend.
De hartfrequentie daalt bij beide adempatronen, maar tijdens het 4-2-4 patroon het sterkst. De hoge frequentie hartslagvariabiliteit wordt door het 4-2-4 adempatroon het sterkst bevorderd. Er werden geen statistisch significante verschillen tussen beide adempatroon gevonden op de secundaire maten: RMSSD, SDNN en LF-HRV.

Opmerkingen samenvatten

Uit het onderzoek blijkt dat het toevoegen van een adempauze het effect van diafragmaal ademhalen op de HF – HRV optimaliseert. Het toevoegen van de adempauze zou de vagale invloed op het hart vergroten. Het optimaliseren van de hoge frequentie hartslagvariabiliteit is voor fysiotherapeuten een belangrijk gegeven omdat deze hartslagvariabiliteit een beschermende factor is voor een breed scala aan gezondheid problemen, waaronder chronische pijn. Het lijkt daarom verstandig chronische pijnpatiënten een traag abdominale patroon aan te leren van globaal zes ademhaling per minuut waarbij er na de uitademing een duidelijke adempauze is, bijvoorbeeld: vier tellen in, twee tellen uit, vier tellen adempauze.