Patiënten met chronische subjectieve duizeligheid gekenmerkt door neuroticisme en introversie

Chronische subjectieve duizeligheid is een aandoening waarbij er aanhoudende duizeligheid is. Er is geen sprake van draaiduizeligheid, maar meer een gevoel van duizeligheid en onvastheid. De klachten worden verergerd door rechtop staan, de eigen bewegingen van de patiënt, blootstaan aan grote visuele stimuli (bijv warenhuis), of het uitvoeren van precisie bewegingen (bijv lezen). Doorgaans verschijnen de klachten  voor het eerst na een acute aanval van vertigo of duizeligheid op basis van vestibulaire neuritis, presyncope of paniek aanvallen. De pathofysiologie is onbekend. Misschien lukte het de patiënt niet om terug te keren naar de normale houdingscontrole na een acute vestibulaire crisis. Net zoals bij het spastische darmsyndroom en fybromyalgie komt chronische subjectieve duizeligheid vaak samen voor met angststoornissen en depressie. Ze kan echter ook zonder psychiatrische morbiditeit aanwezig zijn. Omdat persoonlijkheidstrekken als neuroticisme en introversie geassocieerd zijn met het spastische darmsyndroom, fybromyalgie en niet-cardiogene borstpijn, willen de auteurs onderzoeken of deze persoonlijkheidstrekken ook spelen bij chronische subjectieve duizeligheid.

Methode
Patiënten werden geselecteerd uit een grote onderzoekspool van de Mayo Clinic Vestibular Syndrome Validation Project. 24 patiënten met (alleen) chronische subjectieve duizeligheid werden vergeleken met 16 patiënten met andere neurotologische klachten maar met hetzelfde aanhoudende niveau van duizeligheid en psychiatrische symptomen.

Metingen

• Duizeligheid: Dizziness Handicap Inventory (DHI: Jacobson, e.a., 1990.)
• Persoonlijkheid: NEO Personality Inventory Revised (NEO-PI-R: Costa, e.a., 1992).
• Angst en depressie: Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS: Zigmond, e.a., 1983).

Resultaten
De groepen waren mooi gelijk qua demografische variabelen, duizeligheid en psychologische symptomen. Alleen de depressieve symptomen waren in de chronische subjectieve duizeligheid groep wat meer aanwezig, vandaar dat in de analyse dit verschil statistisch werd weg gefilterd.
Op persoonlijkheidsniveau zijn er duidelijke verschillen. De patiënten met chronische subjectieve duizeligheid scoren hoger op neuroticisme en op introversie dan de controle groep met vergelijkbare duizeligheid en psychologische symptomen. Bovendien scoren de patiënten met chronische subjectieve duizeligheid lager op aangenaamheid en openheid. Het beste persoonlijkheidscluster dat de twee groepen onderscheid ligt echter in de hoek van neuroticisme en introversie.

Opmerking samenvatter
Iedere fysiotherapeut zal patiënten kennen die klagen over een vorm van duizeligheid of onvaste gevoelens tijdens staan. Soms kan dit in de praktijk getriggert worden door de patiënt op een twee tal meter te laten staan voor een witte muur. Staan kan al een provocatie zijn, en kijken naar een groot blanco visueelveld haalt een stuk visueel houvast weg. Als functieonderzoek geen cervicogene of vestibulaire oorzaken aan het licht brengt kan men denken aan bovenbeschreven vorm van chronische subjectieve duizeligheid. Mogelijk is de patiënt qua persoonlijkheid wat neurotischer (wat zenuwachtig, schrikkerig, stemmingen, piekeren) en introvert (wat stiller, meer op zichzelf). Hoewel de pathofysiologie van chronische subjectieve duizeligheid onbekend is opperen de auteurs het volgende model. Eerder onderzoek toonde al dat neurotisisme en introversie geassocieerd is met meer arousal, meer moeite de aandacht te focussen en een verlaagde stimulus detectie drempel. Met andere woorden mogelijk ligt het in het temperament (neuroticisme/introvert) ook meer angstig-hypersensitief te zijn voor houding/bewegingstimuli bij chronische subjectieve duizeligheid. Omdat het temperament neigt naar verhoogde arousal kunnen fysiotherapeuten hier iets betekenen met ontspanningsinstructies. Waarschijnlijk is dit effectiever als deze instructies ook in stand uitgevoerd worden (=exposure) en er bovendien mindful geobserveerd wordt naar de voeten op de grond. Aandacht is een belangrijke factor bij duizeligheid. Deze kan getrokken worden naar de onvaste postural sway gevoelens met angstige alertheid als reactie daarop. Maar met mindful observeren leert de patiënt de aandachtsafleiding richting de ‘sway‘ gevoelens te herkennen en dit zonder ‘angst’ of catastrofale interpretaties waar te nemen. Vervolgens kan de patiënt de aandacht her-vestigen op het stabiele wat in de houdingsperceptie ook aanwezig is: namelijk de voeten op de grond en het gewicht dat hier op staat. Kortom de patiënt leert zijn aandacht naar datgene te brengen wat een stabiele ankering heeft in ruimtelijkheid (voeten op de grond) en leert afwijkingen richting instabiele sensorische-proprioceptieve sensaties sneller en zonder emotionele reactiviteit te herkennen om vervolgens de aandacht te herrichten. Dit is een vorm van lichaamsbewustzijn training waarbij men mag verwachten dat:

• de algemene arousal afneemt,
• specifieke arousal/angst rond instabiliteit afneemt,
• de aanwezigheid van stabiele houdinggevoelens toeneemt.