Welke persoonlijkheidstrekken van de patiënt voorspellen sedentair gedrag?

Een zittend- of te wel sedentair leven leiden, is ongezond. Sedentair gedrag betreft activiteiten met een energie verbruik van 1,5 MET of lager, en die in zittende of liggende houding uitgevoerd wordt. TV kijken of achter een computer werken zijn daar veel voorkomende voorbeelden van. Sedentair gedrag vormt een gezondheidsrisico voor het ontwikkelen van een aantal chronische aandoening, zoals diabetes, hartaandoening of depressie. Dit verhoogde risico is aanwezig ook al sport men daarnaast. De mate van fysieke activiteit en de mate van sedentaire activiteit zijn namelijk relatief onafhankelijke gedragsdimensies. Dit is voor fysiotherapeuten een relevant gegeven omdat de patiënt weliswaar aan de beweegnorm kan voldoen maar tegelijkertijd ongezond veel sedentair gedrag kan vertonen.
Omdat persoonlijkheid verbonden is met een aantal gezondheidsgedragingen waaronder fysiek actief zijn, verwachten de auteurs van dit artikel dat persoonlijkheid ook voorspellend is voor sedentair gedrag. De auteurs nemen daarbij de big five als uitgangspunt. De big five is een persoonlijkheid model dat vijf persoonlijkheid dimensies beschrijft. Ze zijn makkelijk te onthouden met het acroniem OCEAN.

• Open: voor ervaringen.
• Consciëntieus: nauwgezet, gedisciplineerd.
• Extravert: energiek in sociale contacten.
• Aangenaam: warmte communicerend.
• Neurotisch: veel emotionele schommelingen, bezorgdheid.

In de onderstaande tabel staan enkele relaties tussen persoonlijkheid en gezondheidsgedrag beschreven.

Vanuit bovenstaande tabel verwachten de auteurs dat sedentair gedrag positief gecorreleerd is met neuroticisme en negatief met consciëntieusheid.

Methode

Om dit te onderzoeken deden de auteurs een systematische literatuurstudie in combinatie met een statistische meta-analyse. Ze zochten naar studies die indices voor sedentair gedrag als variabelen hadden opgenomen (hoeveelheid tv, sociale media, computerwerk etc.) in combinatie met een persoonlijkheidsmeting die ‘breed’ van aard was, met name de big five. Uiteindelijk vinden ze achtentwintig studies die opgenomen worden in hun review.

Resultaat

De auteurs vinden twee correlaties tussen gezondheidsgedrag en de persoonlijkheid dimensies: sedentair gedrag is zoals verwacht geassocieerd met een hogere score op neuroticisme en een lagere score op consciëntieusheid. Extraversie, aangenaam of open had geen relatie met de mate van sedentair gedrag.

Opmerkingen samenvatter

De gevonden associaties tussen persoonlijkheid en sedentair gedrag zijn klein maar significant. Dat betekent dat de fysiotherapeut iets alerter moet zijn op overmatig sedentair gedrag als de patiënt wat nerveus van aard lijkt of weinig zelfdiscipline of doorzettingsvermogens toont. De laatste twee eigenschappen verwijzen naar consciëntieusheid.  Vaak vragen we ons af: beweegt en sport deze patiënt wel voldoende? Maar vanuit het hier besproken onderzoek moeten we ons ook afvragen: zit deze patiënt niet te veel?