Standaardoefeningen of maatwerk bij rugpatiënten?

Onderzoek naar het effect van oefentherapie bij lage rugpijn laat conflicterende resultaten zien. Dat komt volgens sommige auteurs doordat de oefeningen niet specifiek genoeg zijn voor het type rugpijn. De McKenzie methode lijkt in dat kader veelbelovend: ze stelt subgroepen van rugpijn patiënten vast en koppelt daar specifieke oefeningen aan. Een diagnostisch aspect binnen die methode is het bepalen van de ‘directional preference’ (DP) van de patiënt. Dit is de richting die in houding of in herhaalde eindgrensbewegingen direct enige vermindering geeft van de pijn lumbaal of vermindering geeft van de uitstralende pijn in het been.

Het huidige onderzoek kijkt of de koppeling van ‘directional preference’ aan specifieke oefeningen een beter behandelresultaat geeft.

Methode

Aan het onderzoek werken 12 McKenzie fysiotherapeuten uit 11 klinieken mee. Het onderzoek richt zich op patiënten met rugklachten, al dan niet met pijn in het been en/of neurologische symptomen. Exclusiecriteria zijn specifieke rugklachten zoals cauda equina, postoperatieve patiënten, ernstige osteoporose, infecties etc.

De fysiotherapeuten bepalen standaard de DP en delen de patiënten in qua ‘directional preference’ in drie subgroepen: extensie DP, flexie DP, of laterale DP. Het belang van de DP is niet aan de patiënt verteld. Daarna zijn de patiënten gerandomiseerd toegewezen aan één van de drie behandelmethoden:

• Matched = eindgrensbewegingen in de DP richting. [=conform McKenzie]
• Tegenovergesteld = eindgrensbewegingen in aan de DP tegengestelde richting.
• Evidence based = zoals in de richtlijnen (lumbale oefeningen in verschillende richtingen, niet tot de eindgrens en rekken van spieren in de heupregio).

De drie groepen krijgen informatie om actief te blijven en de Matched groep krijgt tevens het advies om houdingen en bewegingen te mijden die de pijn en uitstraling verergeren.

Bij aanmelding (n=312) heeft 74% van de patiënten een directional preference: 83% daarvan in extensie, 7% in flexie en 10% naar lateraal. Bij ongeveer 1/8 van de patiënten met een extensievoorkeur moest eerst de deviatie verminderd worden voordat extensieoefeningen konden worden gedaan. Ongeveer de helft van de patiënten heeft langer dan 7 weken klachten, de rest korter. Het betrof dus niet alleen maar acute klachten.

De McKenzie fysiotherapeut voert het onderzoek uit en ook de drie soorten behandelingen. Het behandelprotocol bestond uit minimaal 3 en maximaal 6 sessies in de twee weken van de behandelperiode. Primair is gekeken naar het effect op de rugpijn of uitstralende pijn in het been, beperkingen in activiteiten (Roland Morris Disability Questionnaire) en medicatiegebruik.

Resultaat

Het resultaat pleit voor het koppelen van de ‘directional preference’ (DF) aan bijpassende specifieke oefeningen. Alle drie de groepen verbeteren weliswaar op de primaire uitkomstmaten, maar de Matched groep doet het statisch significant beter dan de andere twee groepen.