Spiritualiteit vergroot veerkracht bij chronische pijn

Chronische pijn hangt niet alleen samen met fysieke en psychosociale factoren, maar ook met andere factoren zoals spiritualiteit. Spiritualiteit is een universeel aspect van de menselijke ervaring, waar eigenlijk geen eenduidige definitie voor is. In deze studie definiëren de auteurs spiritualiteit als de mate waarin een persoon betekenis en een doel in het leven zoekt of heeft. Het gaat daarbij om gevoelens van transcendentie en verbondenheid met een hoger ‘iets’. Dit kan ook de natuur zijn. Het is voor velen een bron van hoop bij tegenslagen in het leven.

Hoewel onderzoek op dit gebied beperkt is, laten onderzoeksresultaten zien dat spiritualiteit en spirituele overtuigingen de betekenis die aan pijn wordt toegeschreven vormgeven. Spiritualiteit en spirituele betekenisvolle handelingen beïnvloeden de copingreacties. Bovendien is er een verband met pijntolerantie, beter fysiek en psychologisch functioneren en actieve of adaptieve copingreacties. Deze studies suggereren dat spiritualiteit invloed heeft op pijn en functioneren via het effect op pijngerelateerde overtuigingen en hoe tegen pijn wordt aangekeken. Uit onderzoeken blijkt dat het welzijn van mensen met hogere niveaus van spiritualiteit minder sterk beïnvloed wordt door stress en pijn. Ook blijken spirituele of religieuze handelingen tot een hogere pijntolerantie te leiden. Dat komt doordat deze handelingen leiden tot een minder negatieve kijk op pijn.

Spiritualiteit kan mogelijk op vier manieren de pijnbeleving en het functioneren beïnvloeden:

• Het vormt een buffer voor negatieve effecten van pijngerelateerde stressoren.
• Via het effect op iemands veerkracht.
• Via het effect op hoe pijn wordt ervaren, zoals de betekenis van pijn, die vervolgens de copingrespons beïnvloedt.
• Via het effect op iemands ervaring van zijn of haar persoonlijke bronnen om met de pijn om te gaan.

In deze studie kijken de onderzoekers naar de associaties tussen spiritualiteit, pijncopingsmechanismen bij volwassenen met chronische musculoskeletale pijn.

Methode

Aan deze explorerende cross-sectionele studie deden Portugese volwassenen mee met chronische musculoskeletale pijn. De volgende metingen werden gedaan:

• Pijnintensiteit op een numerieke schaal
• Fysiek en psychologisch functioneren, met de Portuguese Medical Outcomes Study 12-item Short Form Health Survey (SF-12)
• Copingreacties, met de Coping Strategies Questionnaire (CSQ-14) en de Chronic Pain Coping Inventory (CPCI-16)
• Spiritualiteit met de Spirituality Scale (SS). Deze schaal bestaat uit 5 items en is oorspronkelijk ontwikkeld voor kankerpatiënten. Het bestaat uit 2 domeinen: hoop/optimisme en spirituele overtuigingen.

Alle vragenlijsten werden eenmalig afgenomen voorafgaand aan een fysiotherapeutische sessie en werd onderzocht op associaties hiertussen.

Resultaten

Er werden 62 mensen geïncludeerd met een gemiddelde leeftijd van 60 jaar. Er was een significante associatie tussen de subschaal hoop/optimisme op de SS en psychologisch functioneren. Hiertussen was een positieve en matig sterk verband, wat inhoudt dat mensen met meer hoop/optimisme beter mentaal functioneren. Ook was hogere hoop/optimisme significant (matig en positief) geassocieerd met negeren van de pijn op de CSQ-14 en met positieve zelfverklaringen over coping. Het domein spirituele overtuigingen op de SS was significant maar zwak geassocieerd met het volhouden van taken gemeten op de CPCI-16.

Conclusie en opmerkingen

De resultaten van dit onderzoek laten zien dat spiritualiteit invloed heeft op een minder hoge pijnintensiteit en beter functioneren. Mogelijk biedt spiritualiteit – zowel hoop en optimisme als spirituele overtuigingen –  zingeving en vormt het daarmee een bron voor psychologische aanpassing bij chronische pijnklachten. De auteurs concluderen dat spiritualiteit mogelijk hoop geeft en een positief perspectief op het leven en het mentaal functioneren, waardoor mensen zich in staat voelen beter om te gaan met de pijn (coping self-statements) en de pijn kunnen negeren. Voor fysiotherapeuten betekent dit dat op gepaste momenten dit onderwerp aankaarten een positief effect kan hebben op de omgang met pijn. Vanzelfsprekend moet dit mooi afgestemd op de patiënt gebeuren. Forceren of eigen zienswijzen ‘prediken’ negeert de autonomie van de patiënt en draagt daarmee niet bij aan de zelfontwikkeling en zelfregulatie van de patiënt.

Bron: Ferreira-Valente A, Damião C, Pais-Ribeiro J, Jensen MP. (2020). The Role of Spirituality in Pain, Function, and Coping in Individuals with Chronic Pain. Pain Med. Mar 1;21(3):448-457.

Foto bij artikel door pepmiba / iStock