Patiënt beter bestand tegen negatieve stressoren door te sporten

Regelmatige fysieke activiteit is geassocieerd met verschillende gezondheidsvoordelen, waaronder het vergroten van positieve gevoelens en het verminderen van negatieve gevoelens. Met name het versterken van positieve gevoelens is uitgebreid vastgesteld in onderzoek.
Minder bekend is nog hoe het zit met het beïnvloeden van negatieve gevoelens en hoe lang die effecten aanblijven. Een eerdere studie van Wichers (2012) liet zien dat na fysieke activiteit de positieve gevoelens 3 uur duurden bij vrouwen zonder voorgeschiedenis van depressie en 1,5 uur voor vrouwen die ooit een depressie hadden gehad.
Andere onderzoeken tonen aan dat de aanwezigheid van dagelijkse stressoren, uiteenlopend van te veel werk tot sociale conflicten een significante impact hadden op de fysieke gezondheid die groter waren dan de effecten van grote levensstressoren. De dagelijkse stressoren blijken het dagelijkse fysiek en mentaal welzijn te voorspellen en biomarkers van ziekten (ontstekingen, cortisol) te beïnvloeden.
Hoewel die dagelijkse stressoren meetellen, is het vooral van belang hoe iemand ermee omgaat. Fysieke activiteit kan hier een rol in spelen. In deze studie bekijken de onderzoekers wat de invloed is van fysieke activiteit op negatieve reacties op dagelijkse stressoren en in hoeverre dagelijkse fysieke activiteit daar een verschil in kan maken.

Methode

De huidige studie gebruikte gegevens van de Amerikaanse National Study of Daily Experiences (MIDUS-II). Ze onderzochten de gegevens van 2.022 personen in de leeftijd van 33-84 jaar. Deze mensen werden op 8 aaneensluitende dagen gebeld door een onderzoeker met een kort telefonisch interview over hun ervaringen van die dag, hun algemene gevoel en de reacties op stressvolle gebeurtenissen. Daarnaast rapporteerden zij de mate waarin men fysiek actief was geweest.

• De dagelijkse stressoren werden gemeten met de Daily Inventory of Stressful Events (Almeida 2002). De lijst bevat zeven domeinen: conflicten met anderen, vermijden van conflict, stressor op werk of school, stressor thuis, stressor in de directe omgeving (iets wat een familielid of vriend is overkomen) of een andere stressor.
• Daarnaast werd de deelnemers gevraagd hoeveel tijd ze fysiek actief hadden doorgebracht – activiteiten waarbij ze moesten zweten -, hoe laat en hoe lang. Deze vragen waren afgeleid van de 12-item NDSE II general measure of physical activity (Cotter 2010).
• De activiteitenstatus werd berekend aan de hand van de activiteiten gedurende de 8 dagen. Afhankelijk van de uitkomst werden de deelnemers als ‘actief’ of ‘inactief’ ingedeeld.
• Algehele negatieve gevoelens werden vastgelegd op een schaal van 0 (helemaal niet) tot 4 (de hele tijd). Dit deden ze aan de hand van 14 negatieve emoties, zoals ‘nerveus’, ‘waardeloos’, ‘alles was teveel moeite’. Deze items zijn ontleend aan de Nonspecific Psychological Distress Scale (Kessler 2002) en een aangepaste versie van de Positive and Negative Affect Schedule (Watson 1988).
• Stressor-specifieke negatieve emoties werden gemeten op een schaal van 0 tot 3, waarbij de deelnemers aangaven in hoeverre ze zich boos, nerveus, verdrietig of beschaamd voelden.

Resultaten

De gemiddelde leeftijd van de participanten was 56 jaar. De mate van fysieke activiteit was niet gerelateerd aan blootstelling aan stressoren.
Op dagen met stressvolle gebeurtenissen was het algehele gevoel negatiever dan op andere dagen. Dit effect was minder sterk te zien bij mensen die over het algemeen fysiek actief waren in vergelijking met degenen die inactief waren (vermindering van 14%). Voor de hele groep -zowel de actieven als de inactieven- gold dat fysieke activiteit algehele negatieve gevoelens (met 17%) verminderden op de dag waarop ze actief waren geweest.
Op dagen dat mensen fysiek actief waren geweest, waren de negatieve gevoelens op een specifieke stressor minder sterk. Bij de doorgaans niet-actieve mensen was het tijdstip van een fysieke activiteit van belang bij de reactie op stressoren; het positieve effect van de fysieke activiteit was vooral te zien op het moment dat ze kort geleden hadden gesport. Bij de doorgaans actieve mensen maakt het tijdstip van de negatieve stressor niet veel uit; zij bleven de gehele dag minder gevoelig voor stressoren als ze die dag actief waren geweest.

Conclusie

Dit onderzoek bevestigt eerdere onderzoeken waaruit blijkt dat fysieke activiteit leidt tot een grotere mentale veerkracht. Mensen die fysiek actief zijn reageren minder negatief op stressoren dan inactieve mensen. Hoewel fysieke activiteit niet beschermt tegen het plaatsvinden van negatieve stressoren, concluderen de auteurs dat het wel de capaciteit vergroot om beter om te gaan met de stressor. Als stress een herstel belemmerende factor vormt kan de fysiotherapeut de patiënten voorlichten over het gunstige effect van fysieke activiteiten op het mentale welzijn en het vermogen om met stressoren om te gaan. Daarnaast kan de fysiotherapeut deze patiënten natuurlijk ook begeleiden richting meer sportieve fysieke inspanningen.