Negatieve emoties versterken dyspneu door het verminderen van neuronaal filteren

Onplezierige respiratoire sensaties, zoals dyspneu, veroorzaken een alarmsignaal dat aangeeft dat er ‘moeilijkheden’ rond de ademhaling zijn. Dit respiratoire alarm heeft vervolgens weer invloed op het adempatroon (bijvoorbeeld sneller ademen) en het gedrag (bijvoorbeeld gaan zitten). Belangrijk voor fysiotherapeuten is dat de sterkte van de onplezierige respiratoire sensaties niet volledig correleren met de sterkte van de uitlokkende stimulus. Deze variabiliteit in ‘symptoom perceptie’ wordt mede door psychologische factoren beïnvloed. De auteurs van dit artikel onderzochten de impact van onplezierige en neutrale emoties op de corticale verwerking van respiratoire sensaties. De corticale verwerking werd onderzocht via respiratory related evoked potientals (RREP). Dit elektrische signaal is op de schedel via EEG afleiding te meten. De RREP wordt getriggerd als mechanoreceptoren in het diafragma, intercostaal musculatuur of de bovenste luchtwegen worden geactiveerd. Deze mechanoreceptoren sturen vervolgens een signaal naar de (sub)corticale structuren.
De curve van de respiratory related evoked potential kent drie vroege pieken en twee late pieken. De vroege pieken hebben vooral te maken met de primaire discriminatieve waarneming van de respiratoire sensaties. Emoties hebben geen invloed op de amplitude van deze voege pieken. Neuronaal filteren is een ander proces dat een rol kan spelen bij de respiratoire symptoomperceptie. Neuronaal filteren is een brein mechanisme waarbij oninteressante gelijkblijvende sensorische input weggefilterd wordt nog voordat het de cortex kan bereiken. Op deze manier filtert het brein herhalende (niet informatieve) stimuli weg. Dus stimuli die continu zijn en niet veranderen nemen we minder waar. De auteurs speculeren dat negatieve emoties mogelijk dit neuronale filteren ondermijnt waardoor meer respiratoire signalen door blijven komen.

Methode

De data van 13 gezonde proefpersonen kon worden verwerkt. Tijdens het experiment hadden de deelnemers een mondstuk op waarin onverwachts de inademing kort geblokkeerd (150 ms) werd. Tijdens één inademing werden twee ademblokkeringen heel snel achter elkaar gegeven, met 500ms tussen de eerste en de tweede blokkering. Als neuronaal filteren goed werkt moet het verschil in hoogte tussen de eerste en tweede blokkering van de N1 piek in het REPP relatief groot zijn. Immers, omdat de tweede blokkerende stimulus hetzelfde is als de daar direct aan voorafgaande stimulus, is deze tweede stimulus minder informatief en wordt ze gedeeltelijk weggefilterd. Deze gepaarde ademblokkades werden tijdens het experiment minimaal 64 maal herhaald. Ondertussen keken de deelnemers naar een serie onplezierige dia’s of naar neutrale dia’s.

Resultaat

Op de twee vroege pieken in het REPP bleek emotie (onplezierig of neutraal) geen effect te hebben. Dus wederom werd gevonden dat emotie de directe perceptie niet aantast. Toch is dat vreemd omdat men doorgaans bij negatieve emoties juist wel een toename in ‘symptoom perceptie’ waarneemt. Dat is te verklaren doordat in dit experiment het neuronaal filteren tijdens negatieve emoties minder goed werkte. De auteurs vonden dat het verschil in de N1 piek in het RREP tussen de eerste en de tweede blokkering tijdens negatieve emoties duidelijk minder is. Bij goed filteren verwacht je een groot verschil tussen de tweede piek en de eerste piek. Bij negatieve emoties dringt de tweede ademblokkering dus meer door tot hogere corticale processen en de waarneming.

Opmerking samenvatter

Het was al bekend dat onplezierige respiratoire sensaties meer aanwezig zijn als er negatieve emoties zijn. Het bovenstaande ingenieuze onderzoek toont dat negatieve emoties niet zozeer de directe perceptie van onplezierige respiratoire sensaties versterkt, maar het wegfilteren van respiratoire sensaties vermindert.
Wat is de mogelijke implicatie voor de fysiotherapeut? Sommige patiënten zijn tamelijk hypochonder gefixeerd op onplezierige lichaams- of ademsensaties. Mogelijk komt dat doordat bij stress en negatieve emoties deze sensaties minder goed weggefilterd worden en dus aanwezig blijven. De aanwezigheid van dit type sensaties leidt makkelijk tot alarm signalen. En dus is de cirkel gesloten.
Aan de patiënt dit proces uitleggen en aanmoedigen meer positieve emoties op te zoeken zou het filter mechanisme weer aan kunnen zetten. Een goede route om positieve emoties te bevorderen is samen met de patiënt te onderzoeken wat hij/zij echt belangrijk vindt in zijn/haar leven. Kortom, verken welke diepe waarden de patiënt er op nahoudt, maar waar de patiënt door fixatie op symptomen geen oog meer voor heeft. In plaats van te fixeren op het verminderen van negatieve emoties en sensaties, wat toch een negatieve onderneming is en het filter slechter laat werken, kan de patiënt het beter over een compleet andere boeg gooien: meer oog krijgen voor het positieve en het waardevolle in zijn/haar leven. Men mag verwachten dat de kwaliteit van leven daardoor toeneemt, en dat misschien de symptomen afnemen door de verbetering in neuronaal filteren.