Mentale oefeningen verminderen negatieve gevolgen van pols immobilisatie

Veel orthopedische patiënten ondergaan na een operatie of trauma een periode van immobilisatie. De immobilisatie kan leiden tot vermindering van de bewegingsuitslag, spieratrofie en -op corticaal niveau- een centrale reorganisatie, wat resulteert in een inefficiënte manier van bewegen. Bij jongere mensen zijn deze gevolgen vaak niet langdurend. Bij ouderen daarentegen kunnen de gevolgen van immobilisatie onomkeerbaar zijn en leiden tot verminderd (sociaal) functioneren, en in ergere gevallen leidend tot blijvende ADL-afhankelijkheid. Fysiotherapie start over het algemeen pas na de immobilisatie periode, maar vroegtijdige oefeningen zouden voordelen kunnen hebben voor het functioneren en het herstelproces na immobilisatie versnellen. Er zijn verschillende studies die aantonen dat het mentaal verbeelden van bewegingen met name de negatieve effecten van centrale reorganisatie tegen kan gaan. Deze mentale oefeningen hebben net als fysieke oefeningen een positief effect op de kwaliteit van de beweging en vragen hetzelfde van het lichaam. Er blijken zelfs dezelfde vegetatieve reacties op te treden als bij gewone bewegingen. Deze behandelmethode krijgt langzamerhand steeds meer aandacht binnen de orthopedische revalidatie. Het doel van deze pilotstudy was om te onderzoeken of mentale oefeningen gedurende drie weken immobilisatie van de gezonde pols leidde tot een grotere bewegingsuitslag, vergeleken met een controlegroep.

Methode

Achttien gezonde mannelijke vrijwilligers met een gemiddelde leeftijd van 25 jaar werden geïncludeerd in het onderzoek. Deze mannen waren allemaal rechtshandig hadden geen blessure aan de linker arm of hand in de voorgeschiedenis, of een ander medisch probleem wat van invloed zou kunnen zijn. Alle deelnemers kregen gips om hun linker (niet-dominante) onderarm, waarbij het radiocarpale gewricht geïmmobiliseerd was. Negen deelnemers moesten de mentale oefentherapie uitvoeren, de overige 9 deelnemers deden niets. Voor en na de interventie werd de range of motion (ROM) gemeten. Dorsaalflexie, palmairflexie en radiale en ulnaire abductie werden gemeten door middel van een goniometer.
De groep die de mentale training ontving, kreeg een begeleide training in het ziekenhuis en huiswerkoefeningen. Bij de training in het ziekenhuis moesten de deelnemers gedurende 60 minuten de mentale bewegingen oefenen. Dit werd gedurende drie weken gecontroleerd in 30 minuten durende sessies. Daarnaast moesten ze minstens 15 minuten per dag zelf oefenen. Iedere deelnemer hield een dagboek bij waarin ze noteerden hoe veel tijd ze thuis aan de oefeningen besteedden. De training volgde het vaste patroon van Mental Gait Training, bestaand uit 6 niveaus; 1: beweging van de pols, 2: beschrijving van de beweging, 3: instructies, 4a: controlaterale training, 4b: mentale training, 5: oefenen en herhalen van de beweging, 6: uitvoeren van de beweging. De bewegingen die werden uitgevoerd waren flexie-extensie en abductie – adductie.

Resultaten

De ROM was in de post interventie meting bij beide groepen afgenomen ten opzichte van de baseline meting. In de experimentele groep was deze afname echter significant en klinisch relevant veel kleiner dan in de controlegroep qua dorsaalflexie en ulnair abductie. Voor palmairflexie en radiale abductie werden geen significante verschillen gevonden. De interventie bleek goed uitvoerbaar en therapietrouw was hoog.

Opmerkingen samenvatter

Deze studie laat veelbelovende resultaten zien om de negatieve effecten van immobilisatie tegen te gaan. De ROM in palmairflexie en radiale abductie is –bij gezonde mensen- altijd kleiner dan de bewegingsuitslag bij dorsaalflexie en radiale abductie, waardoor het wellicht moeilijker is in deze bewegingen een mobiliteitsverschil te meten. Het lijkt erop dat bij de experimentele groep op centraal niveau geen veranderingen zijn opgetreden waardoor de bewegingsuitslag na drie weken immobilisatie veel minder is afgenomen dan bij de controlegroep. De studie heeft uiteraard nog limitaties; er is sprake geweest van een selectiebias, er is gekeken naar gezonde polsen bij gezonde jonge mannen, er kan sprake zijn van een contralateraal effect omdat er ook met de gezonde arm is geoefend en de sample size was klein. Ondanks dit lijken de resultaten veelbelovend en makkelijk te implementeren. Deze manier van oefentherapie is een simpele en goedkope manier om herstel te bevorderen. Met name patiënten die volledig geïmmobiliseerd zijn of te zwak om actieve oefentherapie uit te voeren, zouden hiervan kunnen profiteren.