Kiezen voor de goedkoopste behandeling met evenveel effect bij CRPS?

Complex regionaal pijnsyndroom (CRPS) is een aandoening die normaal gesproken ontstaat na letsel, maar kan ook spontaan optreden. Er is steeds meer bewijs dat pijngerelateerd vermijdingsgedrag kan leiden tot een verergering van de symptomen en het chronisch worden van de ziekte. De behandelmethodes van dit syndroom zijn nog beperkt en er is weinig bewijs van hoge kwaliteit wat de beste aanpak is. De conventionele aanpak is een combinatie van medicatie en het terugkrijgen van functie. De behandeling van de pijnklachten neemt een tweede plaats in. Deze behandeling kan maanden of jaren duren. Bij Pain Exposure Physical Therapy worden mensen gestimuleerd om de aangedane extremiteit te gebruiken en de pijn te negeren. Deze interventie bestaat uit maximaal 5 sessies.
Een eerder RCT (Barnhoorn, 2015) liet qua uitkomsten geen klinische verschillen zien tussen mensen die de standaard behandeling kregen of mensen die een alternatieve behandeling, Pain Exposure Physical Therapy, kregen. Wel bleek daaruit een verschil in de mate van het gebruik van de gezondheidszorg. CRPS is een kostbare aandoening; in Nederland worden de jaarlijkse kosten geschat tussen de €32,5 en €47,3 miljoen. Hieronder vallen medische kosten, niet-medische kosten en verlies aan productiviteit. Gezien de vergelijkbare resultaten van de behandelingen, kunnen de kosten de doorslag geven voor de keus in interventie.
Het doel van dit onderzoek was om de kosteneffectiviteit van Pain Exposure Physical Therapy te vergelijken met conventionele behandeling bij mensen met een complex regionaal pijnsyndroom type 1.

Methode

Dit onderzoek werd uitgevoerd naast het eerder genoemde RCT, met een follow-up van 9 maanden.
In deze RCT werden patiënten met CRPS uit een ziekenhuis of eerstelijns praktijken geïncludeerd. Ze werden ingedeeld in twee groepen. De interventiegroep kreeg een maximum van 5 sessies Pain Exposure Physical Therapy. De andere groep kreeg een standaard behandeling zoals beschreven in de Nederlandse richtlijn.

Uitkomstmaten waren:

• Kosten, gedefinieerd als de directe kosten voor de gezondheidszorg. Hieronder vallen de sessies bij een fysiotherapeut, huisarts, pijncentrum en andere behandelaars, kosten voor medicatie en de reiskosten.
• Gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven, gemeten met de EuroQoL-5D. Deze lijst beslaat vijf domeinen: mobiliteit, zelfzorg, dagelijkse activiteiten, pijn/ongemak en stemming. Aan de hand van deze scores berekenden de onderzoekers de quality-adjusted life years (QALY’s, het aantal levensjaren gecorrigeerd voor de kwaliteit van die levensjaren).
• Klinische uitkomstmaten:
  • ernst van de CRPS gemeten met de Impairment level Sum Score, bestaand uit drie parameters: pijn, actieve ROM en temperatuur.
  • invloed van pijn op het dagelijks leven, gemeten met de Pain Disability Index.

Resultaten

Er werden 56 mensen (80% vrouw) met een gemiddelde leeftijd van 44 jaar gerandomiseerd. Bij 66% van de mensen was de bovenste extremiteit aangedaan. Vier mensen in de interventiegroep en 11 mensen in de conventionele groep wisselden van groep.
Er werden geen significante effecten gevonden voor de QALY’s en klinische uitkomsten. In kosten werd er wel een verschil gevonden. De conventionele behandeling bleek 64% duurder te zijn dan de Pain Exposure Physical Therapy. De gemiddelde kosten van een conventionele behandeling waren €2783, terwijl de Pain Exposure Physical Therapy €1695 kostte. De mensen in de Pain Exposure Physical Therapy hadden gemiddeld 3,7 sessies met 2 fysiotherapeuten, vergeleken met 9,6 in de coventionele groep. Daarnaast zagen de mensen in de Pain Exposure Physical Therapy 5,7 keer een fysiotherapeut poliklinisch, 2,9 keer de huisarts, 2 keer een medisch specialist en 0,4 keer iemand van het pijncentrum. Bij de conventionele therapie was dit bij alle behandelaars meer, met respectievelijk 6,2, 3,3, 2,2 en 1,3.
Pain Exposure Physical Therapy is goedkoper en er is een trend te zien om deze behandeling te prefereren boven de conventionele gezien de score op EQ-5D en de score op de Pain Disability (effectiever en minder kostbaar).

Conclusie en opmerkingen

De standaard behandeling en Pain Exposure Physical Therapy zijn even effectief bij de behandeling van CRPS. Qua kosten zit er wel een groot verschil: de standaard behandeling is ruim anderhalf keer zo duur als Pain Exposure Physical Therapy. Gezien de vergelijkbare resultaten lijkt het te verdedigen om voor Pain Exposure Physical Therapy te kiezen, maar dit zal nog in grotere groepen aangetoond moeten worden.