Hoe wijkt het bewegen met chronische nekpijn af van de norm?

Nekpijn is een aandoening dat leidt tot veel ziekteverzuim en economische kosten. Na lagerugpijn is het de aandoening die zorgverleners het meest zien en behandelen. Huidige richtlijnen raden actieve revalidatie aan, waaronder oefentherapie, om optimale functie te herstellen. Specifieke oefeningen gericht op de klachten van de patiënt hebben de voorkeur boven algemene lichamelijke activiteit en algemene nekoefeningen. Daarom moet een goed onderzoek van functionele problemen de basis vormen in de actieve behandelstrategie. Bij nekpijn worden vooral een afgenomen ROM, neuromusculaire problemen en veranderingen in sensorimotorische controle gevonden.

Het sensorimotorische controlesysteem wordt omschreven als een systeem dat alle afferente, efferente en centrale stimuli integreert en verwerkt voor het behouden van gewrichtsstabiliteit. Afferente informatie komt voornamelijk vanuit het visuele en vestibulaire systeem alsmede ook de perifere mechanoreceptoren (spierspoeltjes). Bij patiënten met nekpijn wordt vaak gezien dat deze cervicale proprioceptieve input verandert door pijn, gewrichts- of spierschade, functionele beperkingen of morfologische veranderingen in de spieren, wat allen kan leiden tot een aangetaste motorische controle. Het kwantificeren van de geobserveerde bewegingen van de nek kan een aangetaste sensorimotorische motoriek in kaart brengen. Hiervoor wordt vaak naar de ROM gekeken, maar minder goed onderzochte variabelen zoals velocity, versnelling en jerk kunnen inzicht geven in de kwaliteit van bewegen. Tot zover is er nog geen systematic review die kijkt naar de hiervoor genoemde tijdscontingente variabelen en of deze variabelen onderscheidend zijn tussen groepen met nekpijn en zonder nekpijn.

Methode

Zowel acute, subacute en chronische idiopathische en traumatische nekpijn werden geïncludeerd. Studies die specifieke pathologie onderzochten werden geëxcludeerd. Cross-sectionele en longitudinale studies (met gezonde controlegroep) werden geïncludeerd.

Resultaten

In totaal zijn 27 studies meegenomen in deze review. Gemiddeld hadden de studies een matige RoB (risk of bias), met methodologische kwaliteitsscores tussen de vier en 15 punten van de 20.

Alle 27 studies waren van cross-sectionele aard, met sample sizes tussen de 20 en 167. Over alle studies zijn 1847 patiënten geïncludeerd, waarvan 911 in de gezonde controlegroep vielen, 631 in de nekpijngroep en 305 in de WAD-groep (whiplash associated disorders). De gemiddelde leeftijd van alle groepen was grofweg tussen de 20 en 50 jaar. De meerderheid van de participanten was vrouw. In 17 studies was de minimale klachtenduur van de participanten zes weken of langer.

Er werd sterke evidentie gevonden dat de bewegingstijd hoger was tijdens specifieke taken bij patiënten met nekpijn. Daarnaast werd er ook sterke evidentie gevonden voor een afname van beweegprecisie in deze populatie. Er werd matig bewijs gevonden dat onder anderen de gemiddelde velocity afnam bij patiënten met WAD ten opzichte van gezonde controls. Vooral de studies die keken naar WAD en bewegingsaccuratesse toonden robuuste onafhankelijke uitkomstvariabelen uit studies met een matige tot sterke methodologische kwaliteit. Wel werd gezien dat de gemiddelde beweegsnelheid van WAD-patiënten hoger was. Dit laat zien dat dit mogelijk een voorkeursstrategie is, waarbij accuratesse wordt opgeofferd voor meer snelheid. Alle patiënten met nekpijn weken af van de gezonden populatie als er werd gekeken naar alle variabelen met betrekking tot bewegingsversnelling.

Conclusie

De resultaten suggereren dat er beweegvariabelen zijn die afwijken tussen gezonde- en nekpijn-patiënten. Voornamelijk bij idiopathische nekpijn en WAD werd een afname van de beweegaccuratesse gevonden. Daarnaast heeft de idiopathische nekpijn-groep meer tijd nodig om een taak te voltooien. Er is matig bewijs dat suggereert dat versnelling (en andere subvariabelen die vallen onder ‘versnelling’/’velocity’) bij mensen met WAD is aangetast ten opzichte van de controlegroep. Tot zover is er onvoldoende bewijs dat de soepelheid van bewegen is aangetast tussen patiënten met nekpijn en de controlegroepen.

Opmerkingen samenvatter

In de fysiotherapie is het al lang en breed bekend; bij chronische nekpijn wordt er anders bewogen ten opzichte van mensen zonder nekpijn. In de globale zin zien wij dit vaak terug in een afname van een range of motion, pijn en wellicht een veranderd bewegingsverloop of een afname van gewrichtsgevoel (joint position sense). Dit is de eerste systematic review die verder kijkt dan de standaard variabelen die in de alledaagse praktijk in kaart worden gebracht. Dit onderzoek kijkt ook naar de subvariabelen die bepalend zijn voor hoe de hoofdvariabele scoort.

Hoewel er over het algemeen matig bewijs is voor de rol van deze subvariabelen in nekpijn, is het aannemelijk dat deze wel degelijk een rol spelen. Er is echter, zoals altijd, meer onderzoek nodig. Hedendaagse technologie zou hier meer inzicht in kunnen geven. Zo bestaan er vandaag de dag zeer gevoelige sensoren die subvariabelen als velocity, versnelling en jerk in kaart zouden kunnen brengen. Wat de klinische relevantie hiervan is weten we eigenlijk nog niet goed genoeg, echter geeft dit onderzoek wel een eerste zetje in wat het kan betekenen voor ons als therapeut in de behandeling. Het is aannemelijk dat als deze subvariabelen ook te behandelen zijn met specifieke oefentherapie, de uitkomsten van de behandeling ook verbeteren.

Bron: Franov, E., Straub, M., Bauer, C.M. et al. Head kinematics in patients with neck pain compared to asymptomatic controls: a systematic review. BMC Musculoskelet Disord 23, 156 (2022). https://doi.org/10.1186/s12891-022-05097-z

Foto bij artikel door Afro / iStock