Breien tegen osteoartritis

Breien is een zinvolle bezigheid en kan daarom de therapietrouw verbeteren bij vrouwen met osteoartritis in de handen. Pijn, stijfheid, gewrichtsontstekingen en verminderde knijpkracht, belemmeren de dagelijkse activiteiten. Rekoefeningen kunnen deze symptomen verminderen. Ook functionele oefeningen (zoals schrijven, borden vasthouden, wasknijpers openen, papier scheuren, knopen vastmaken) hebben een positief effect op pijn, handfunctie en knijpkracht. Toch haken veel patiënten vroeg of laat af.

De auteurs van dit artikel dachten dat breien voor oudere vrouwen veel leuker en motiverender is dan de standaard therapeutische oefeningen. Als dat zo is, dan zal dat de therapietrouw bevorderen. In dit onderzoek lieten ze vrouwen van boven de vijftig acht weken lang breien. Ze keken naar de effecten op ochtendstijfheid, pijn, handfunctie en knijpkracht.

Methode

Zevenendertig vrouwen werden willekeurig over twee groepen verdeeld. Alle vrouwen kregen een patiënteninformatiefolder over osteoartritis. De negentien vrouwen in de interventiegroep volgden acht weken lang een breiprogramma. Twee keer in de week gingen ze naar een seniorenclub in Ottawa om twintig minuten met elkaar breien. Ze kregen de opdracht om de andere dagen thuis te breien. Ze breiden losse vierkante lappen. Deze werden later aan elkaar genaaid tot wollen dekens voor zieke kinderen en ouderen. De vrouwen werden aangemoedigd om één wollen lap per week te breien. Ze moesten een logboek bijhouden. Daarin noteerden ze het aantal gebreide lappen, bijwerkingen, veranderingen in gewoonten, lichamelijke activiteit, medicijngebruik en breiplezier.

Twee van de onderzoekers waren ook brei-instructeur: een fysiotherapeut die al twaalf jaar breidde en een ergotherapeut met 45 jaar brei-ervaring.

De achttien vrouwen in de controlegroep kregen alleen de patiënteninformatiefolder. Zij kwamen op een wachtlijst. Zodra de studie was afgerond, waren ze welkom om bij de club te komen breien.

De uitkomstmaten waren:

• Therapietrouw. Aan de hand van het logboek en de aanwezigheidslijst van de seniorenclub.
• Gewrichtsstijfheid en pijn. Dit moesten de deelnemers dagelijks noteren in hun logboek op een Visueel Analoge Schaal van 0-100. Dagelijkse stijfheid twee uur na het ontwaken was de primaire uitkomstmaat.
• De functionele status werd beoordeeld met behulp van de Australian/Canadian Osteoarthritis Hand Index (AUSCAN). Dit is een 15-item schaal met vragen over pijnintensiteit, ernst van de stijfheid, en handfunctie bij activiteiten van het dagelijks leven.
• De fysieke activiteit van de handen werd gemeten met een aangepaste versie van de 7-daagse Physical Activity Readiness (PAR): een gevalideerd instrument in de vorm van een kalender waarop deelnemers de duur (minuten per dag) en frequentie (dagen per week) van lichamelijke activiteit noteerden.
• De globaal ervaren effectscore (GEE): de mening van de patiënt over het herstel van de klachten na het breiprogramma.
• Gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven met behulp van de EuroQoL Index (EQ5D-5L). Vragen hebben betrekking op mobiliteit, zelfzorg, dagelijkse activiteiten, pijn/ongemak, en angst/depressie.
• Zelfeffectiviteit. Het geloof in eigen kunnen werd beoordeeld met behulp van de Stanford Arthritis Self Efficacy Scale. Dit is een meetinstrument met stellingen die patiënten een cijfer moeten geven op een tienpuntsschaal variërend van 1 (zeer onzeker) tot 10 (zeer zeker).
• Handknijpkracht.

Alle metingen werden op vier tijdstippen gedaan: aan het begin van de interventie, halverwege (week 4), onmiddellijk na de interventie (week 8), en vier weken na de interventie (week 12).

Resultaten

Over de hele breiperiode woonden de vrouwen gemiddeld wekelijks 80% van de groepssessies bij en besteedden ze 75% van de voorgeschreven tijd aan het thuis breien. In de eerste zes weken van het experiment noteerden alle vrouwen in de interventiegroep in hun logboek dat ze plezier beleefden aan het breien. Daarna was voor één deelnemer de lol eraf.
Breien had geen invloed had op de dagelijkse stijfheid en de pijn. Beide groepen verbeterden statistisch significant in de loop van de tijd wat betreft ochtendpijn tijdens activiteiten en het aantal minuten besteed aan handmatige fysieke activiteit.
Alle andere uitkomstmaten verschilden niet tussen de groepen (alle p-waarden  >0,05) op baseline, halverwege de interventie (week 4), na de interventie (week 8) en follow-up (week 12).

Discussie

Ook al leken de breisters geen baat te hebben bij het breiprogramma in vergelijking met de controlegroep, de onderzoekers zijn van mening dat de interventie toch zinvol is. Beide groepen hadden statistisch significant minder pijn in de ochtend en gebruikten hun handen meer. We moeten voorzichtig zijn met conclusies over de klinische effectiviteit, schrijven ze. Dit was een pilot met een klein aantal deelnemers.

Breien lijkt in ieder geval een haalbare, acceptabele en leuke interventie voor de doelgroep. Dat blijkt uit de hoge mate van therapietrouw. Meer dan in studies met traditionele therapeutische oefeningen. Breien is een zinvolle bezigheid. Het maken van dekens voor zieke kinderen en ouderen werkt motiverend. Het sociale contact met anderen op de club draagt bij aan de therapietrouw.

Het is goed om te weten dat ook het Ouderenfonds in heel Nederland breiclubs heeft, waar ouderen én jongeren wekelijks samen breien.

Bron: Leonard, G., Paquet, N., Guitard, P., Toupin-April, K., Cavallo, S., Paterson, G., Aydin, S. Z., Bakirci, S., Coulombe-Lévêque, A., & Brosseau, L. (2021). The effects of an 8-week knitting program on osteoarthritis symptoms in elderly women: A pilot randomized controlled trial. Journal of bodywork and movement therapies, 27, 410–419. https://doi-org.eur.idm.oclc.org/10.1016/j.jbmt.2021.04.001

Foto bij artikel door uzhursky / iStock