Hardlopen ter preventie van lage rugpijn?

Mature woman with long blond hair in her 60’s running around lake.

Hardlopen is een van de meest populaire sporten ter wereld. Naast veel positieve gezondheidseffecten kent hardlopen ook een hoog blessurerisico. Blessures aan de onderste extremiteit zijn het meest voorkomend bij hardlopers. Lage rugpijn is de meest voorkomende blessure bij de algemene bevolking. De prevalentie van lage rugpijn onder deze groep loopt, bekend vanuit tot nu toe beschikbare literatuur, uiteen van 11% tot 84% en wordt gemiddeld op 47% berekend. Onderzoek naar in hoeverre deze klachten bij de specifieke groep ‘hardlopers’ voorkomen is schaars. Het doel van dit review was tweeledig:

  1. Het herleiden van de prevalentie en incidentie van lage rugpijn bij hardlopers
  2. Het herleiden van specifieke risicofactoren voor lage rugpijn bij hardlopers

Prevalentie is het totaal aantal personen die te maken heeft met een bepaalde aandoening gemeten op een bepaald moment. Incidentie geeft het aantal nieuwe gevallen per tijdseenheid aan. Prevalentie en incidentie worden veelal uitgedrukt in een percentage op de 1.000 of 100.000 personen.

Hardlopen heeft een hoog blessurerisico. De prevalentie van loopblessures loopt uiteen van 19% tot 92%. De meeste loopblessures ontstaan vanuit onvoldoende kennis en een disbalans ten aanzien van training en herstel. Zo’n 80% van de loopblessures is dan ook op basis van overbelasting. Hierbij is veelal het bindweefsel van de pezen en ligamenten aangedaan. Acute blessures komen vrijwel niet voor bij hardlopers.

Bij het ontstaan van een blessure spelen vrijwel altijd zowel intrinsieke als extrinsieke factoren mee. Onder intrinsieke factoren vallen onder meer: geslacht, leeftijd, BMI en eerder doorgemaakte blessures. Deze factoren zijn minder goed beïnvloedbaar dan extrinsieke factoren. Voorbeelden van extrinsieke factoren zijn: trainingsvolume, trainingsfrequentie, sportuitrusting en klimaat. Deze factoren zijn meer beïnvloedbaar ten aanzien van preventie.

TIP:  Graded exposure effectiver dan graded activity bij lage rugpijn patiënten met kinesiofobie

Binnen de fysiotherapeutische setting is lage rugpijn de meest voorkomende klacht bij cliënten.  Fysiotherapeuten zijn specialist in het adviseren ten aanzien van bewegen en sportbeoefening om het herstel te bevorderen. Om gerichter advies te kunnen geven aan hardlopers met lage rugpijn is het van groot belang om eventuele risicofactoren te kennen.

Methode

Voor dit review werden in de grote wetenschappelijke databases zoals PubMed en Cochrane alle vrij beschikbare artikelen bij elkaar gezocht die gerelateerd waren aan ‘lage rugpijn’ én ‘hardloopblessures’, ‘prevalentie’, ‘incidentie’ en ‘loop gerelateerde risicofactoren’. Alle type onderzoeken die een relatie hiermee hadden werden geïncludeerd voor een eerste selectie.

Behalve sprinters werden alle andere type hardlopers meegenomen in het onderzoek, ongeacht de loopervaring. Een hardloopblessure werd gedefinieerd als: ‘Een fysieke klacht welke ernstig genoeg is om tenminste 24 uur geen hardloopbelasting te kunnen uitoefenen’. Lage rugpijn werd gedefinieerd als: ‘Een fysieke pijnklacht, bevindend tussen de 12e rib en de onderste bilplooi, waarbij geen pathologische oorzaak is vastgesteld’. De kwaliteit van de gevonden artikelen werd beoordeeld aan de hand van de PICO methode. Van de meer dan 14.000 gevonden artikelen werden na grondige screening 19 artikelen geschikt bevonden voor de review.

Van de 19 artikelen waren er 6 cross sectionele studies, 3 retrospectieve studies en 10 prospectieve studies. Deze geïncludeerde studies werden vervolgens geanalyseerd aangaande de prevalentie, de incidentie en de risicofactoren voor lage rugpijn bij hardlopers.

Resultaten

Er waren 8 studies die cijfers noemden met betrekking tot de prevalentie. De prevalentie gemeten op een bepaald moment liep uiteen van 0,7% tot 13,6%. Bij 5 studies werd de 1-jaars prevalentie bepaald tussen 0,7% en 14%. De studies die gekeken hadden naar de prevalentie gemeten gedurende het gehele leven liep uiteen van 3,2% tot maximaal 20,2%. Dit is opvallend laag ten opzichte van gemiddeld 47.2% bij de algemene bevolking.

TIP:  Mindfulness training heeft diverse positieve effecten voor oudere patiënten met chronische lage rugpijn

Bij 12 studies werden resultaten gepresenteerd in relatie tot de incidentie van lage rugpijn bij hardlopers. De incidentiecijfers liepen uiteen van 0,35% tot 22%. Hierbij was bij de meeste studies het incidentiecijfer onder de 6%.

Risicofactoren voor lage rugpijn bij hardlopers

Vanuit de studies werden de volgende risicofactoren gevonden: een verminderde hamstringlengte, een verminderde mobiliteit van de wervelkolom en een beenlengteverschil. Daarnaast werden ook stijfheid van de heupflexoren, een BMI van >24 en een bovengemiddelde lichaamslengte als risicofactor aangeduid. De evidentie van de bevindingen was van gematigd niveau.

Ten aanzien van de extrinsieke factoren werden de volgende risicofactoren gevonden: sportbeoefening op hoog competitief niveau, loopervaring van >6 jaar, het gebruik van corrigerende schoenen en zolen en geen bekendheid met eerdere beoefening van contactsporten zoals voetbal, rugby en basketbal. De onderbouwing vanuit literatuur qua hoeveelheid was schaars.

Conclusie en discussie

Vanuit de geschikt bevonden onderzoeken bleek dat zowel de prevalentie als incidentie ten aanzien van lage rugpijn bij hardlopers laag zijn. Significant lager dan de waarden die gevonden worden bij de algemene bevolking. Zo is de prevalentie van lage rugklachten op het gehele leven bij hardlopers maximaal 20,2% ten opzichte van gemiddeld 47.2% bij de algemene bevolking.

De hoogste prevalentiewaarden onder de hardlopers werden gevonden bij de subgroep ‘ultra-lopers’. Wat goed verklaarbaar kan zijn vanuit de extreme belasting door sterk variërende hoogteverschillen en ondergronden en daarnaast de lange duur van inspanning.

Op basis van gevonden waarden kan gesteld dat hardlopen gezondheid bevorderend kan zijn vanuit preventief oogpunt voor lage rugpijn. Het overwegen en adviseren om te gaan hardlopen dient, – gezien de grote variëteit aan type onderzoeken, samenstelling van onderzoeksgroepen en loopervaring – wel met kritische afwegingen te worden gedaan. Een fysiotherapeut met expertise op het gebied van hardlopen en trainingsleer kan hierin een belangrijke rol vervullen.

TIP:  De invloed van (ziekte)opvattingen bij rugpijn

Risicofactoren

Uit de gevonden literatuur werden een aantal risicofactoren gevonden. Enkele voorbeelden hiervan waren, stijfheid in de heupflexoren, stijfheid in de wervelkolom, een BMI van >24 en corrigerende schoenen en zolen. De onderbouwing vanuit de gevonden literatuur was van gematigd niveau. Meer onderzoek naar dit thema is dan ook aanbevolen.

Bovenal is het belangrijk te realiseren dat blessures altijd multifactorieel zijn. Er spelen altijd intrinsieke én extrinsieke factoren mee bij een blessure. Voor de fysiotherapeut is het de kunst om het hele plaatje in kaart te brengen om van daaruit de adviseren welke stappen in welke volgorde het beste genomen kunnen worden voor een voorspoedig herstel. En nog belangrijker; preventie van blessures, waaronder lage rugpijn.

Ben jij een fysiotherapeut met passie voor hardlopen dan is de cursus de Running Fysiotherapeut echt iets voor jou!

Bron: Maselli et al. (2020), Prevalence and incidence of low back pain among runners: a systematic review,  BMC Musculoskelet Disord. 3, 21:343.

Foto bij artikel door VisualCommunications / iStock

Bron

Johan Horst

Johan Horst

Fysiotherapeut. Referent/samenvatter met specialisatie hardlopen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 2 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 18 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

2024-2025

Motiverende gespreksvoering en oplossingsgericht coachen

3 dagen. Start 16 mei 2025. Prijs € 495,-…

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 31 januari 2025. Prijs € 495,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 7 januari 2025. Prijs € 1695,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 11 januari 2025. Prijs € 995,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 6 februari 2025. Prijs € 1395,-…

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 12 maart 2025. Prijs € 595,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 13 maart 2025. Prijs € 1395,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 22 maart 2025. Prijs € 595,-…

Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut

5 dagen. Data volgen najaar 2025. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb