De effectiviteit van draagbare activity trackers bij ouderen

Cadeautip voor de feestdagen: geef oma een FitBit. Want een slim horloge kan ouderen helpen om meer te gaan bewegen. Dat blijkt uit een studie waarin de onderzoekers het wetenschappelijk bewijs naar het effect van activity trackers op een rijtje hebben gezet.

Slimme horloges zoals de Apple Watch en de FitBit worden steeds populairder. Deze accessoires meten met een stappenteller en een versnellingsmeter, het energieverbruik, duur en intensiteit van bewegen, en periodes van inactiviteit. In de technologie zitten gedragsveranderingstechnieken zoals doelen stellen, feedback op prestaties, beloningen en sociale steun. Gekoppeld aan een smartphone kan zo’n horloge helpen bij het bevorderen van een gezonde levensstijl. Uit eerdere studies is er bewijs is dat draagbare activity trackers gedragsverandering teweeg kunnen brengen. Maar of dat ook specifiek voor ouderen geldt, was tot dusver niet duidelijk.

Methode

De auteurs zochten in de wetenschappelijke literatuur naar gerandomiseerde gecontroleerde studies naar interventies waarin draagbare activity trackers werden gebuikt als gedragsveranderingstechniek om meer en intensiever te gaan bewegen. De deelnemers hadden een sedentaire levensstijl en waren gemiddeld ouder dan 55 jaar. In hun analyses maakten de onderzoekers onderscheid tussen passieve en actieve controlegroepen. Deelnemers in een passieve controlegroep kregen geen of een minimale interventie, zoals gebruikelijke zorg of een gesprek over gezondheid. Deelnemers in een actieve controlegroep kregen een traditionele stappenteller zonder een online interactief platform.

Resultaten

De onderzoekers vonden tien studies. In negen daarvan werden de deelnemers in de interventiegroepen aantoonbaar lichamelijk actiever dan in de controlegroepen. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers in deze negen studies was ongeveer 60 jaar. In de enige studie waarin de gemiddelde leeftijd boven de 80 lag, waren de deelnemers in de interventiegroep niet statistisch significant actiever geworden. Twee studies onderzochten of de effecten op de lange termijn stand houden. Dit bleek niet het geval. Zes tot tien maanden na afloop van de interventie, was het effect op de gedragsverandering al verdwenen.

Vijf van de tien studies waren dusdanig vergelijkbaar dat de onderzoekers de resultaten van de afzonderlijke onderzoeken samen konden voegen om een preciezere uitspraak te doen over het effect van de interventie. Uit deze meta-analyse bleek dat ouderen met een draagbare activity tracker significant meer stappen per dag zetten dan ouderen in een passieve controlegroep. Daarnaast gingen ze met een activity tracker ook significant meer minuten per dag matig tot krachtig intensief bewegen, dan deelnemers in de passieve controlegroepen.

Zeven studies vergeleken de activity tracker met een gewone stappenteller. In vier daarvan kwam de  activity tracker statistisch significant beter uit de bus wat betreft de toename van het aantal stappen per dag. Echter, in de meta-analyse was dit niet statistisch significant. Het kon dus net zo goed op toeval berusten.

Discussie en conclusie

Voor 60-plussers met een sedentaire leefstijl kan een draagbare activity tracker helpen om het gedrag te veranderen naar een gezondere leefstijl. Uit deze studie blijkt dat het voor mensen boven de 80 lastiger is. Omdat ouderen over het algemeen minder gewend zijn aan technologie, hebben ze mogelijk intensievere ondersteuning nodig om dagelijks gebruik te kunnen maken van een activity tracker, en lukt het met meer persoonlijke hulp wel.

Een activity tracker doet het niet per se beter dan een gewone stappenteller. Ook een simpele stappenteller helpt om doelen te stellen. De auteurs schrijven dat in eerdere studies is bewezen dat stappentellers effectief zijn om ouderen meer te laten bewegen. Het lijkt erop dat de extra technologische snufjes van een activity tracker geen meerwaarde hebben voor de oudere ouderen.

Het volhouden van gedragsverandering is nog een uitdaging. De auteurs vonden geen aanwijzingen voor langetermijneffecten van de interventies. Mogelijk omdat de nieuwigheid er op een gegeven moment vanaf is. Toch is het de moeite waard. Een activity tracker is goedkoper en flexibeler dan een traditioneel oefenprogramma, waar de uitval van ouderen doorgaans relatief hoog is en de therapietrouw laag.

Conclusie, oudere volwassenen die een activity tracker gebruiken, gaan meer bewegen op korte termijn. Bij oudere ouderen is dat niet aangetoond. Of een activity tracker een meerwaarde heeft boven een stappenteller, is nog maar de vraag.

Bron: Liu, J.Y., Kor, P.P., Chan, C.P., Kwan, R.Y., Sze-Ki, D. (2020). The effectiveness of a wearable activity tracker (WAT)-based intervention to improve physical activity levels in sedentary older adults: A systematic review and meta-analysis. Arch Gerontol Geriatr. Jul 26;91:104211. doi: 10.1016/j.archger.2020.104211

Foto bij artikel door David Pereiras / Sutterstock