Pijnverminderend effect van aanraking en sociale steun

Sociale steun kan significante psychische en fysiologische voordelen hebben, waaronder een verminderd ziekterisico, een toegenomen zelfdeterminatie en een langere levensloop. Ook blijkt uit onderzoeken dat sociale steun invloed heeft op zelfgerapporteerde pijnintensiteit, onaangename pijngevoelens en om stressgerelateerde fysiologie te verminderen in reactie op pijn en dreiging. Deze effecten houden mogelijk verband met aanraking. Drie soorten aanraking zijn geassocieerd met pijnvermindering: zachte streling, massage en handen vasthouden. Deze verschillende types aanraking hebben unieke perifere signaleringsmechanismes.

Sommige effecten van aanraking komen mogelijk voort uit de perceptie van de steun die iemand hiermee ontvangt. Sociale factoren zoals vertrouwdheid met degene die steun geeft, kwaliteit van de relatie of hechtingsstijlen kunnen de effecten van sociale steun op pijn en stress beïnvloeden.

Maar ook zonder aanraking kan sociale support een mogelijk een pijnverminderende werking hebben. Alleen de aanwezigheid van iemand die steun biedt kan de pijn al laten afnemen. Hersenonderzoek bevestigt dit. Positieve sociale stimuli en andere omstandigheden die positieve verwachtingen uitlokken, kunnen de pijnremmende activiteit van het NAc/striatum verhogen.

Een beter begrip van hoe sociale support invloed heeft op het brein en het lichaam kan helpen hoe dit effectief ingezet kan worden in een behandeling. In deze studie kijken de onderzoekers naar hoe sociale support het nociceptieve systeem beïnvloedt. Hiervoor doen ze twee onderzoeken. In studie 1 testen ze hoe drie soorten sociale steun van een romantische partner (passieve aanwezigheid, zachte streling en handen vasthouden) pijnscores en huidreacties skin conductance responses (SCRs) beïnvloeden. In studie 2 analyseerden de onderzoekers een bestaande dataset om de fMRI-activiteit te onderzoeken gerelateerd aan individuele verschillen in pijndempende effecten van het handen vasthouden bij vrouwen.

Studie 1

In studie 1 includeerden de onderzoekers 51 paren (n=102) die minimaal 6 maanden een romantische relatie hadden. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 26,5 jaar en de relatieduur gemiddeld 4,8 jaar.

De helft van de deelnemers kreeg een pijnlijke thermale stimulus, waarbij ze de pijnintensiteit en de mate van onaangenaam gevoel scoorden. In het eerste experiment was de deelnemer alleen tijdens de pijnprikkel, zonder dat de partner aanwezig was. Daarna werd dat herhaald met de partner die streelde over de arm, die de hand vasthield of die passief aanwezig was.

Tijdens alle experimenten werden de skin conductance responses (SCRs) gemeten, zowel bij degene die de pijnprikkel kreeg als de partner. Na de experimenten vulden de deelnemers vragenlijsten in over hun perceptie van de aanraking (met de Social Touch Questionnaire (STQ; Wilhelm, 2001) en de Touch Perception Task (Guest, 2011)) en interpersoonlijke steun in het dagelijks leven bij beide partners  (met de Interpersonal Reactivity Index (IRI; Davis, 1983) en de TACTYPE (Deethardt, 1983)).

Sociale support verminderde pijnscores bij vrouwen, maar niet bij mannen. Pijngerelateerde huidreacties verminderden bij zowel mannen als vrouwen. Hoewel er geen significante verschillen tussen de 3 soorten support waren, waren de effecten het grootst tijden het handen vasthouden. Handen vasthouden verminderde ook de huidreactie bij de ondersteunende partner. Aanvullend correleerde de synchroniciteit in de huidreactie bij de koppels met een vermindering in zelfgerapporteerde pijn. Individuele verschillen in synchronie waren gecorreleerd met de karaktertrek empathie van de partner.

Studie 2

In studie twee analyseerden de onderzoekers een bestaande dataset om de fMRI-activiteit te onderzoeken gerelateerd aan individuele verschillen in pijndempende effecten van het handen vasthouden bij vrouwen. Hiervoor bekeken ze de scans van 30 vrouwen, die vergezeld werden van hun partner. Tijdens een pijnlijke thermale stimulus knepen de vrouwen of in een bal, of hielden ze de hand van hun partner vast. Na iedere pijnstimulus scoorden de deelnemers hun pijnintensiteit op een VAS-schaal van 0 tot 100.

Een hogere activiteit in verschillende breinregio’s, waaronder frontostriatale gebieden, waren gecorreleerd met lagere pijnscores. Deze resultaten suggereren dat sociale support pijn kan verminderen door het veranderen van de waarde van de nociceptieve signalen. Deze vermindering kan samenhangen met interpersoonlijke synchroniciteit en dynamiek in een relatie.

Conclusie en opmerkingen

De auteurs concluderen dat deze resultaten laten zien dat het ontvangen van sociale support invloed heeft op de pijnperceptie en fysiologie en dat de sterkte van dit effect wordt beïnvloed door verschillende sociale variabelen gerelateerd aan de gedachte over de support, waaronder geslacht, empathische karaktertrekken bij de ondersteuner en voorkeuren voor sociale aanraking. Het ontvangen van sociale support van een partner verminderde pijn bij vrouwen, maar niet bij mannen. De auteurs suggereren dat dit mogelijk komt door een bias een zelfrapportage en zelf-expressie. Mannen rapporteerde lagere pijn dan vrouwen, maar geen lagere pijngerelateerde SCR’s.

De pijnervaring in het brein bestaat uit de integratie van nociceptieve input met cognitieve en affectieve informatie. Sociale support kan pijn beïnvloeden door gevoelens van veiligheid die samengaan met de pijnervaring en de waarde ervan veranderen. Steunende aanraking kan zowel bottom-up als top-down werken, waarbij zowel de perifere mechanismes van aanraking als conceptualisaties van veiligheid samengaan met de nociceptieve input. Het vasthouden van handen is zo’n duidelijk sociaal gebaar van veiligheid en zorg. Ondersteunende aanrakingen zijn interessant van zowel sensorisch oogpunt als motivationele-affectieve dimensies van pijnperceptie die beïnvloed worden door psychologische processen.

Bron: Reddan, M.C., Young, H., Falkner, J., López-Solà, M., Wager, T.D. (2020). Touch and social support influence interpersonal synchrony and pain. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 1–12.

Foto bij artikel door Hiraman / Shutterstock