Aansluiten bij onze patiënten met cultuur-geïnspireerde oefenprogramma’s

De onderzoekers van de studie benoemen dat het voor Thaise ouderen vaak lastig is om een oefeninterventie te beginnen en ook om het vol te houden. Een cultuurgebonden interventie zou bewegen interessanter kunnen maken. Vanuit die gedachte onderzochten ze het effect van een vier weken durend thaiboksprogramma waarbij de bewegingen werden uitgevoerd als dans. Het is een mooi voorbeeld van een oefenprogramma dat afgestemd is op de cultuur van de patiënt.

Methode

Achtenzeventig deelnemers werden willekeurig in twee groepen verdeeld. Alle deelnemers waren ouder dan 60, hadden een sedentaire leefstijl, en scoorden minder dan 49 punten op de Berg Balans Schaal. Ze mochten geen loophulpmiddel gebruiken en geen hart- en vaatziekten, neurologische aandoeningen of andere comorbiditeiten hebben die tot een verhoogd valrisico kunnen leiden.

De deelnemers in de interventiegroep volgden drie keer per week, vier weken lang een thaiboksprogramma. Voorafgaand aan de thaiboksoefeningen, fietsten ze vijf minuten op een hometrainer met een lichte belasting (25 W) en een comfortabele snelheid (40 rotaties per minuut) als warming-up, gevolgd door wat rek- en strekoefeningen. Na afloop volgde een tien minuten cooling down. Het thaiboksprogramma duurde een half uur. Specifieke stoten, trappen, knie- en elleboogslagen die bij het thaiboksen horen, werden gegoten in een choreografie en uitgevoerd op muziek. In de eerste twee weken voerden de deelnemers de bewegingen in een langzaam tempo uit. In week 3 en 4  ging alles in een hoger tempo.

De deelnemers in de controlegroep kregen een informatieboekje over valpreventie. Met daarin aandacht voor risicofactoren, veiligheid in huis, en spierversterkende oefeningen ontleend aan het Otago oefenprogramma. Elke oefening moesten ze in drie sessies met tien herhalingen uitvoeren. Ze werden gevraagd om vier weken lang dagelijks te oefenen en een logboek bij te houden. Na vier weken moesten ze stoppen.

De Timed Up and Go (TUG) test was de primaire uitkomstmaat. Secundaire uitkomstmaten waren:

• Statische balans. De deelnemer werd gevraagd om maximaal 60 seconden in tandemstand te staan, met open en met gesloten ogen.
• De onderzoekers testten de kracht van de heupflexoren- en extensoren, en abductoren- en adductoren, knieflexoren- en extensoren, dorsaal- en plantairflexoren van de enkels van beide benen met behulp van een dynamometer.
• Rug- en beenflexibiliteit. De deelnemer moest zittend op de rand van een stoel met een gestrekt been naar de tenen reiken. De afstand tussen vingertoppen en de tenen, gemeten in centimeters, was de uitkomstmaat.
• De deelnemer werd gevraagd op te staan uit een stoel zonder leuningen, zo snel en veilig mogelijk een afstand van acht foot (zo’n tweeënhalve meter) afleggen, omdraaien en terug naar de stoel te lopen.

Beide groepen deden deze testen voor en na de interventie. De hele testbatterij werd vier maanden later herhaald.

Resultaten

De thaiboksers hadden na vier weken significant grotere verbeteringen op de TUG dan de controlegroep. Vier maanden na afloop van de interventie was dat nog steeds zo. Dat gold ook voor de tandemstand met open en gesloten ogen, voor de wendbaarheidstest, en voor de spierkracht in bijna alle gemeten spiergroepen. Alleen de heupextensoren van de thaiboksers waren niet significant sterker dan die van de deelnemers in de controlegroep. Wat betreft flexibiliteit, waren de deelnemers in de interventiegroep na vier weken significant leniger dan die in de controlegroep. Vier maanden later was dit verschil verdwenen.

In beide groepen haakte niemand voortijdig af. In de interventiegroep had geen van de deelnemers een les gemist. In de controlegroep was de zelfgerapporteerde therapietrouw 96%.

Discussie en conclusies

Vier weken lang thaiboksen kan het lichamelijk functioneren (evenwicht, spierkracht en flexibiliteit) van sedentaire zestigplussers met een verhoogd valrisico verbeteren. De positieve effecten van het programma blijven de daaropvolgende maanden behouden. Alle deelnemers leken er plezier in te hebben, want niemand miste een les.

Het succes van de interventie is mogelijk mede te danken aan het feit Thaise onderzoekers deze studie uitvoerden met Thaise ouderen in Thailand. Dit onderzoek is niet los te zien van de culturele context. Dat biedt perspectief voor andere groepen. Oefeningen, verpakt in een dansvorm en passend bij een bepaalde cultuur of traditie, kunnen ook voor andere groepen zinvol zijn. Wie op Pubmed zoekt naar dansinterventies en valpreventie, vindt er meerdere die effectief zijn. Zo zijn er studies naar verschillende dansoefeningen voor senioren, waaronder Tai Chi Chuan, Turkse folkloristische dans, Griekse dans, salsa en ballroom dansen.

Voor sedentaire ouderen is het lastig om actiever te worden en vol te houden. Cultuurgebonden dansoefeningen kunnen het oefenen interessanter en leuker maken. Dansen kan het evenwicht, het looppatroon, de spierkracht en conditie aanzienlijk verbeteren.

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleiding dansante fysiotherapie

Bron: Areeudomwong, P., Saysalum, S., Phuttanurattana, N., Sripoom, P., Buttagat, V., Keawduangdee, P. (2019). Balance and functional fitness benefits of a Thai boxing dance program among community-dwelling older adults at risk of falling: A randomized controlled study. Arch Gerontol Geriatr; 83:231-238. doi: 10.1016/j.archger.2019.04.010.

Foto bij artikel door Yagi-Studio / iStock