Verbeter de prestaties van het fysiotherapeutische team door het stellen van specifieke en uitdagende teamdoelen

De meeste fysiotherapeuten werken in een team van een of meer fysiotherapeuten en mogelijk ook andere disciplines. Bij het functioneren en presteren van het team als geheel spelen andere processen mee dan op individueel niveau. De prestaties van een team zijn daarom geen optelsom van individuele prestaties, maar van een groter geheel. In deze samenvatting van het artikel van Kleingeld e.a. (2011) gaan we in op het effect van het stellen van teamdoelen op teamprestaties.
De auteurs stellen dat er op individueel niveau al veel onderzoek is gedaan naar de Goal-setting theory. De algemene bevinding is dat het stellen van specifieke en moeilijke doelen tot betere prestaties leiden, dan een specifiek maar makkelijk doel of de vage aansporing ‘gewoon je best doen’.
De auteurs doen een meta-analyse naar het effect van groepsdoelen op groepsprestaties. Specifieke moeilijke doelen bevorderen het doelstreven door het richten van de aandacht, het mobiliseren van inspanning en volhouden, en het moedigt aan tot het ontwikkelen en inzetten van taken en strategieën. Daarnaast versterken groepsdoelen ook unieke motivationele mechanismen zoals planning, samenwerken, moraal opbouwende communicatie, en collectief zelfvertrouwen. De auteurs formuleren vooraf een aantal interessante hypotheses:

Hypothese 1. Specifieke moeilijke groepsdoelen leiden tot betere groepsprestaties dan (a) vage niet specifieke doelen en (b)  specifieke maar makkelijke groepsdoelen.

Moderatoren van het groepsdoel effect
De auteurs verwachten dat het effect door vier factoren wordt beïnvloedt: taak interdependentie, taak complexiteit, participatie in beslissingen, en multilevel doelen.

Taak interdependentie
Dit staat voor de mate waarin de groepsleden informatie, materiaal, of expertise moeten delen of uitwisselen om het gewenste groepsdoel te behalen. Interessant is dat daarbij vier niveaus worden onderscheiden:

• Pooled (onafhankelijk samenwerken: ieder werkt voor zich en er is geen enkele uitwisseling),
• Sequentieel (bijvoorbeeld secretaresse doet de administratieve intake, een fysiotherapeut doet de initiële intake en oriënterend onderzoek en verwijst dan naar de meest geschikte fysiotherapeut, en deze zet de behandeling in)
• Reciproque: (bijvoorbeeld de fysiotherapeuten werken samen in een multidisciplinair team waarin diagnoses worden aangescherpt en behandel afspraken verdeeld. In het klein speelt dit ook als fysiotherapeuten onderling naar elkaar doorverwijzen en terugverwijzen om samen de beste zorg voor de patiënt te genereren).
• Intensief: (dit speelt waarschijnlijk minder binnen de fysiotherapie maar bijvoorbeeld wel in een operatiekamer, waar veel tegelijk gebeurt en nauwgezet op elkaar afgestemd moet zijn).

Hypothese 2. Hoe sterker de interdependentie van de taak, des te groter effect van het stellen van groepsdoelen op de groepsprestaties.

Taak complexiteit
Wat betreft taak complexiteit onderscheidt men hier drie aspecten:

• Component complexiteit: het aantal handelingen of informatie-eenheden die nodig zijn.
• Coördinatieve complexiteit: het aantal verbindingen tussen de handelingen of informatie-eenheden.
• Dynamische complexiteit: veranderlijkheid in handelingen, informatie, en de relaties daartussen.

Op individueel niveau geldt dat naarmate de taak complexer wordt het effect van moeilijke doelenstellen relatief afneemt. Dat komt doordat bij simpele taken vooral de motivatie heel primair stuwend is, maar bij erg complexe taken speelt veel meer het ontdekken en het implementeren van effectieve taakstrategieën. De auteurs verwachten dezelfde relatie op groepsniveau.

Hypothese 3. Naarmate de taak complexer is neemt het effect van moeilijke doelenstellen op groepsprestaties relatief af.

Participatie in beslissingen
Het betreft hier de mate waarin medewerkers worden betrokken bij het stellen van doelen. Het idee is dat prestaties dan kunnen toenemen door cognitieve mechanismen (beter weten waar men aan toe is) en motivationele mechanismen (meer commitment). Op individueel niveau en ook op groepsniveau zijn er aanwijzingen dat het autoritair opleggen van doelen (‘tell’) minder gunstig is voor de prestaties dan een meer ondersteunende en met redenen onderbouwde benadering (‘tell-and-sell’). Tussen een ‘tell-and-sell’of volledige participatie benadering ziet men doorgaans geen of zwakke effecten.

Hypothese 4. Het effect van moeilijke groepsdoelen op groepsprestaties is kleiner voor de autoritaire ‘tell’ benadering dan de ‘tell-and-sell’, participerende, of delegerende benadering”.

Multilevel doelen in groepen
Binnen groepen worden doorgaans zowel doelen op individueel niveau gesteld als op groepsniveau. Er zijn slechts een beperkt aantal studies die het effect van individuele doelen op groepsdoelen onderzochten. Men kan daarbij (a) egocentrische individuele doelen onderscheiden (realiseer individueel resultaat x) en (b) groep centrische individuele doelen (draag x bij aan het groepsresultaat). Het effect zal echter afhankelijk zijn van de mate waarin taken onderling afhankelijk zijn.

Hypothese 5. (a) bij sterke interdependentie geven egocentrische individuele doelen slechtere groepsprestaties dan groep centrische doelen. En (b) groep centrische doelen zijn geassocieerd met betere groepsprestaties dan niet-specifieke doelen.

Resultaten
De auteurs voerden een grondige meta-analyse uit. De hoofd hypothese 1a en 1b werden daarbij bevestigd. De effect sterkte was bij beide hypotheses was Cohen’s d = 0.80. De overige hypotheses rond de moderatoren 2, 3 en 4 werden niet bevestigd. De hypothese 5a werd wel bevestigd (Cohen’s d = -1.75), even als hypothese 5b (Cohens’d = 1.20).

Opmerking samenvatter
Het stellen van uitdagende individuele doelen blijft belangrijk voor de groepsprestaties van fysiotherapeutische of multidisciplinaire teams. Bij voorkeur moeten deze individuele doelen dan wel geformuleerd worden als ‘een specifieke individuele bijdrage x aan het teamresultaat’ (hypothese 5a). Daarnaast is het erg belangrijk om ook op groepsniveau doelen te stellen voor het team. Daarbij geldt dat specifieke doelen tot betere prestaties leiden dan vage maar goed bedoelde doelen (we doen ons best…) (Hypothese 1a). Bovendien is het belangrijk dat relatief moeilijke en uitdagende groepsdoelen geformuleerd worden. Dit leidt tot betere teamprestaties. Natuurlijk dient de moeilijkheidsgraad reëel haalbaar te zijn bezien vanuit de (potentiele) capaciteiten van het team.