Een atypisch chronisch pijnpatroon zegt weinig over de mentale gezondheid van de patiënt

Tussen de 25% en de 40% van de chronische pijnpatiënten hebben grote pijnregionen die niet overeenkomen met de distributie van perifere zenuwen of dermatomen. Doorgaans betreft het pijn en een lichaamskwadrant of zelfs de helft van het lichaam. In veel gevallen zijn er ook subtiele motorische symptomen zoals zwakte, abnormale houding, en verstoort looppatroon. In de Engelstalige literatuur hanteert men tegenwoordig de term “nondermatomal somatosensory deficits” afgekort met NDSD. De oorzaak is nog niet geheel bekend. Aan de ene kant denkt men aan psychologische factoren omdat stress, angst en depressie veel voorkomt bij NDSD. Aan de andere kant vindt men in experimenteel onderzoek en fMRI studies ook aanwijzingen voor een biologische basis. De onderzoekers willen onderzoeken hoe chronische pijnpatiënten met NDSD en zonder NDSD van elkaar verschillen.

Methode

Aan dit onderzoek deden 90 chronische pijnpatiënten met NDSD en 90 chronische pijnpatiënten zonder NDSD mee. De pijndistributie van de pijnpatiënten met NDSD betrof behalve zijde van het lichaam. De patiënten werden uitgebreid onderzocht op het gebied van psychosociale geschiedenis, psychiatrisch en neurologisch onderzoek, en een beperkte set van vragenlijsten naar angst, depressie en posttraumatische stressstoornis.

Resultaten

In ongeveer 58,9% zat de NDSD pijn aan de linkerkant, en 41,1% aan de rechterkant. De pijn intensiteit was hoger in de patiënten met NDSD. Opvallend was dat 74,4% van de pijnpatiënten met NDSD een acuut fysiek ontstaansmoment kon benoemen, terwijl dit bij de pijnpatiënten zonder NDSD dit ‘slechts’ 43,3% betrof. De patiënten met NDSD hadden ook wat minder vaak de diagnose fibromyalgie of lage rugpijn.
Beide groepen werden gekenmerkt door een even hoge frequentie van negatieve levensgebeurtenissen zoals agressie binnen het huwelijk of ernstige zorgen over familieleden. Er is echter een verschil: de patiënten met NDSD meldden significant minder stress in de kindertijd, maar in verhouding meer stressoren in de volwassenheid, dan de patiënten zonder NDSD. Beide groepen pijnpatiënten vertoonden meer voorkomen van angst, depressie, en slaapproblemen dan de algemene bevolking, maar tussen de groepen was er geen verschil. De pijnpatiënten met NDSD hadden in verhouding meer posttraumatische stressstoornissen dan de pijnpatiënten zonder NDSD, maar juist weer significant minder persoonlijkheidsstoornissen. Regressieanalyse toont dat een fysiektrauma in het verleden voorspellend is voor chronische pijn met NDSD, terwijl de aanwezigheid van stress in de kindertijd en persoonlijkheidsstoornissen voorspellend waren voor chronische pijn zonder NDSD.

Opmerking samenvatter

Een wijdverbreid en atypisch pijnpatroon bij patiënten met chronische pijn waarvoor geen afdoendemedische verklaring is te vinden wordt nogal eens gezien als een kenmerk van een functioneel pijnsyndroom, hysterie, of conversie. Het huidige onderzoek laat zien dat pijnpatiënten met of zonder NDSD in psychologisch opzicht niet veel van elkaar verschillen. Opvallend is dat de prevalentie van persoonlijkheidsstoornissen onder patiënten met NDSD (3%) gelijk is aan die van de algemene bevolking, terwijl bij pijnpatiënten zonder NDSD aanzienlijk meer persoonlijkheidsstoornissen (25,6%) voorkomen. Bij pijnpatiënten met NDSD zie je daarentegen juist weer aanzienlijk meer posttraumatische stressstoornissen. En ook een fysiektrauma wordt meer genoemd. Dat maakt dat een atypisch chronisch pijnpatroon misschien juist indicatief is voor een meer biologisch georiënteerde verklaring.