‘Best possible self’ verbeelden verhoogt optimisme over de toekomst

Optimisme is een belangrijke eigenschap omdat het correleert met fysiek- en mentaal welzijn. Voor fysiotherapeuten is het interessant dat optimisme samenhangt met actieve coping, zelfsturing, en preventie en herstel van aandoeningen.
Omdat optimisme vooral cross-sectioneel en longitudinaal is onderzocht kan men geen uitspraken doen over de richting van het verband. Voor causale uitspraken is een experimenteel design nodig waarin de mate van optimisme wordt gemanipuleerd. De auteurs ontwierpen een dergelijk experiment gericht op optimistische toekomstverwachtingen.
Één van de interventies die gebruikt wordt bij optimistisch denken over de toekomst is het verbeelden van de ‘best possible self’ (BPS). Hierbij visualiseert men zichzelf in een toekomst waarin alles optimaal is geworden. Dit blijkt een interventie te zijn die (moderate) effecten heeft op stemming en welzijn. Zie ook: Spreken of schrijven over je levensdoelen werkt heilzaam

Methode
In deze studie werden 54 studenten random verdeeld over een experimentele conditie en een controle conditie. In dit experiment werd gebruik gemaakt van verbeelding omdat hierbij diepere cognitieve processen betrokken zijn dan bij verbalisatie of schrijven. In de experimentele conditie moest men dagelijks de ‘best possible self’ verbeelden, in de controle conditie het verbeelden van dagelijkse activiteiten. In de ‘best possible self’ taak moest men denken en schrijven over alle positieve aspecten die hun toekomstige zelf zou ‘bevatten’. Men moest dit centreren rond de volgende drie thema’s: persoonlijk, relationeel en professioneel. Om een beeld van de ‘best posible self’ te construeren werd de volgende instructie gegeven:

“Your best possible self means imagining yourself in a future in which everything has turned out as good as possible. You have worked hard and you have managed to realize all your life goals. You can envision it as satisfying all your life dreams and development of all your best possible potentials.” …  “In order to determine and guide constructing your best possible self, for the next 20 min you are going to think of and write down your goals, skills and desires you would like to achieve in the far future for each of the three domains, and finally merge these into a personal story like a diary.”

Vervolgens moest men twee weken elke dag vijf minuten deze beschrijving verbeelden.

Metingen

• Optimisme
  • Dispositioneel optimisme: Life Orientation Test (LOT: Scheier e.a., 1985) Nederlandse versie. 12 items.
  • Positieve negatieve toekomstverwachtingen: Subjective Probability Tast (SPT: MacLeod, 1996). Deze lijst meet de geschatte kans op 20 negatieve verwachtigen, en 10 positieve verwachtingen.
  • Optimistische verklaring stijl: Attributional Style Questionniare (ASQ: Selegman, e.a., 1979) Nederlandse versie Cohen, e.a., 1986).
• Affect
  • Positive and negative Affect Scale (PANAS: Mackinnon, e.a., 1999) de verkorte versie in het Nederlands.
• Neuroticisme
  • Neuroticisme scale of the Eysenck Personality Questionnaire (EPQ-N: Eysenck, e.a., 1985). Nederlandse versie, verkorte versie van Birley e.a., 2006).
• Selfconcordance motivatie
  • Self-Concordance Motivation questionniare (SCM: Sheldon, e.a., 1999!).

In het lab trainde men eerst vijf min op het verbeelden van een citroen. Daarna vervaardigden de deelnemers in twintig minuten hun dagelijkse verbeeldingsoefening, gevolgd door vijf minuten oefenen. De (meeste) vragenlijsten werden voor aanvang afgenomen en na één en twee weken.

Resultaten
De onderzoekers werken met verschilscores (T1-T0). Bij baseline meting waren er geen significatie verschillen tussen de groepen. In de ‘best possible self’ conditie ziet men na twee weken significante toenamen in de drie metingen van optimisme (LOT, SPT, ASQ) ten opzichte van de controle groep.
Veranderingen in positieve stemming of ‘trait’ optimisme (= optimisme als duurzame persoonlijkheidstrek) bleken geen effect te hebben op het effect van de interventie op optimisme. Dat betekent dat de oefening ook werkt bij mensen die vanuit hun aard al optimistisch zijn.

Opmerking samenvatter
Dit onderzoek is gedaan bij gezonde proefpersonen. Men kan zich afvragen of deze effecten ook te krijgen zijn bij patiënten met chronische pijn. Dergelijke patiënten kunnen een oppepper in optimisme goed gebruiken omdat allerlei indices rond denken, voelen en doen bij deze patiënten negatief aangetast zijn, en dus de capaciteit voor zelfregulatie ondermijnt is. Mogelijk kan een toename in optimisme deze zelfregulatie wat oppeppen. De vraag naar ‘best possible self’ vertoont veel overlap met de benadering die men in oplossingsgericht coachen (solution focuses therapy) hanteert.