Afleiden van pijn? Geef de patiënt (fysiotherapeutische) taken die zijn werkgeheugen belasten

Bij het afleiden van pijn gaat het er niet alleen om geen aandacht te schenken aan de pijn, maar ook om aandacht gevangen te houden in een taak. Het werkgeheugen helpt hierbij door vanuit top-down sturing de aandacht bij een actuele taak te houden, en irrelevante afleiders buiten te sluiten. De auteurs onderzochten of activatie van het werkgeheugen inderdaad pijn kan buitensluiten.

Methode
10 deelnemers deden mee aan twee taakcondities. In de controle taakconditie moesten de deelnemers direct de kleur benoemen van een visuele stimulus. In de experimentele taakconditie mochten de deelnemers de kleur pas benoemen als de volgende visuele stimulus werd aangeboden. In de experimentele taakconditie is het werkgeheugen veel actiever dan in de controle taakconditie omdat de inhoud (kleur) via mentaal repeteren actief gehouden moest worden.
Er werd de opdracht gegeven zo snel en accuraat mogelijk op de visuele stimuli te reageren en somatische afleiders te negeren. Direct voorafgaande aan de visuele stimulus werd een aandachtrekkende pijn prikkel of een tactiele prikkel op de hand gegeven.

Resultaat
In de controle taakconditie was de reactietijd op de visuele stimulus vertraagd als er een nociceptieve stimuli werd gegeven ten op zichte van een tactiele stimuli. In de experimentele taakconditie was er echter geen verschil in reactietijd.
De auteurs zien dit als bewijs dat bij hogere belasting van het werkgeheugen pijn minder de aandacht kan trekken.

Opmerking samenvatter
Afleiding van pijn is een interessant gegeven. Dit onderzoek maakt duidelijk dat afleiding het best plaatsvindt indien de patiënt zijn aandacht intensief gevangen houdt in taken die betrokkenheid van het werkgeheugen vragen. Interessant lijkt de implicatie richting lichaambewustwordingstraining te zijn. Waarschijnlijk dringt pijn minder tot de aandacht door tijdens deze oefeningen als men actief probeert verschillen of veranderingen op te merken in lichaamssensaties dan dat men relatief passief waarneemt. Actief verschillen waarnemen of onderscheidingen aanbrengen vraagt inzet van het werkgeheugen omdat voor het waarnemen van veranderingen immers de begin toestand vast gehouden moet worden om dit te kunnen vergelijken met een volgende toestand. Een andere interessante implicatie is bijvoorbeeld het aanleren van gecompliceerde bewegingen zoals Tai Chi (of een willekeurig andere complexe choreografie). Deze beweging aanleren vraagt erg veel aandacht en werkgeheugen (zoals iedere cursist van de module ‘Pijn en stressmanagement’ zal beamen) en vormt zo een potente bron voor ‘afleiding van pijn’.