Positieve stemming en betekenisvol leven kan de slaap van de patiënt bevorderen

Recent is er een toename in belangstelling naar de rol die positieve emoties op de gezondheid en kwaliteit van leven hebben.
In het huidige onderzoek kijken de auteurs wat de effecten zijn van hedonistisch welzijn (positieve emoties) en eudaimonisch welzijn (een betekenisvol leven en persoonlijke ontwikkeling) op de slaapkwaliteit. De auteurs bestuderen bovendien of het negatieve effect van psychologische risicofactoren op slaapproblemen verminderd wordt door hedonistisch of eudaimonisch welzijn.

Methode

Aan dit onderzoek deden 827 personen mee.

Meetinstrumenten

Slaapproblemen: Jenkins Sleep Problems Scale (Jenkins e.a, 1988)
Hedonischisch welzijn-positieve emoties: vier metingen per dag met de vraag ‘hoe gelukkig, opgewonden of tevreden voelt u zich op dit moment’.
Eudaimonisch welzijn: de CASP-19. De volgende drie subschalen worden gebruikt (controle, autonomie en zelfontwikkeling). (Hyde, e.a., 2003)

• Sociaal-economische-status: inkomen.
• Ervaren gezondheid: globale maat van zelf ingeschatte gezondheid
• Psychologische risicofactoren
• Chronische levensstress: financiële problemen en buurtcriminaliteit.
• Sociale isolatie:
• Sociaal netwerk: aangepaste versie van Berkman en Syme (1979)
• Emotionele steun en negatieve sociale interacties: Close Persons Questionnaire (Stansfield, e.a., 1992)
• Psychologische disstress: General Health Questionnaire (GHQ-30)

Resultaten

Slaapproblemen correleren met een slechtere ervaren gezondheid. Hoe meer hedonistisch- of eudaimonisch welzijn men ervaart des te beter is de ervaren gezondheid en de slaap. Deze relatie met goede slaap is onafhankelijk van leeftijd, geslacht, inkomen, werkstatus of ervaren gezondheid. De twee vormen van welzijn hebben ieder een onafhankelijk effect op de slaap.
Globaal genomen blijken zowel hedonistisch welzijn als eudaimonisch welzijn omgekeerd gecorreleerd met psychologische risicofactoren. Dus hoe meer welzijn men rapporteert des te minder psychologische risicofactoren er zijn (chronische levensstress, sociale isolatie en psychologische disstress). Psychologische risicofactoren zijn over het geheel gezien gecorreleerd met slaapproblemen. Deze relatie kan echter tussen de 20% en de 73% worden afgezwakt door hedonistisch en eudaimonisch welzijn.

Opmerking samenvatter

Hoewel het onderzoek correlationeel van aard is suggereert het de volgende relaties. Slaapproblemen vormen een algemeen herstelbelemmerde factor, goede slaap is herstelbevorderend. Stress en andere negatief psychologische toestanden kunnen de slaap verstoren en zo het herstel van de patiënt. De fysiotherapeut kan deze elementen bij de patiënt verkennen en proberen te beïnvloeden via bijvoorbeeld stressmanagement technieken.
Een andere route ligt echter ook open. Het huidige onderzoek toont dat positief psychologisch welzijn, in de vorm van positieve stemming (hedonistisch welzijn) en een betekenisvol leven (eudaimonisch welzijn), een positieve relatie heeft met slaapkwaliteit en buffert tegen de negatieve effecten van stress op de slaap. Fysiotherapeuten moeten daarom niet alleen kijken naar de aanwezigheid van negatieve psychologische risicofactoren, maar ook naar de afwezigheid van positief psychologische herstelfactoren. Binnen het domein van de positieve psychologie kan de fysiotherapeut inspiratie vinden voor eenvoudige adviezen aan zijn/haar patiënten.