Met één goede vraag de actuele vermoeidheid meten: ‘hoe vermoeid voelt u zich op dit moment’

Een methode om de dagelijkse vermoeidheid te meten is de patiënt te vragen dit een aantal dagen in een logboek bij te houden. Daar is een eenvoudige maar valide methode voor nodig wil men de patiënt niet afschrikken. De single-item vraag ‘hoe vermoeid voelt u zich op dit moment’ kan hier uitkomst bieden. Deze vraag maakt de patiënt direct duidelijk wat hij meet. Bovendien treedt er geen verveling op zoals bij lange vragenlijsten met zinnen die telkens min of meer hetzelfde vragen. Een single-item vraag neemt ook weinig ruimte- en tijd in beslag en is goedkoper dan een lange vragenlijst.
Het nadeel van een single-item vraag ten opzichte van een multi-item vragenlijst is dat de vraag onvoldoende een construct kan meten dat vele facetten heeft. (Een ander voordeel van een multi-item vragenlijst is dat de error uitgemiddeld kan worden.) Het is dus wel belangrijk dat de validiteit van de single-item vraag in onderzoek bevestigd is. Eerder onderzoek toonde al dat er single-item vragen zijn voor psychologische constructen die valide zijn, zoals:

  • Werktevredenheid
  • Zelfwaarde
  • De Big-Five persoonlijkheid dimensies
  • Stress symptomen
  • Uitputting (binnen het kader van burnout)
  • Vermoeidheid bij kanker ‘I get tired for no reason’

De auteurs van dit artikel beschrijven een validatie onderzoek voor de bovenstaande single-item vraag naar vermoeidheid. Ze doen dit onderzoek bij een werkpopulatie van 120 proefpersonen en niet bij een klinische groep. De proefpersonen werd gevraagd om drie keer per dag de vermoeidheid op te tekenen. Dit gedurende negen dagen. Deze metingen werden vergeleken met een scala van andere metingen (dagelijks of globaal) die ook uitgevoerd werden. Het idee daarachter is dat als volgt: als de single-item vraag samenhangt met vragenlijsten die min of meer hetzelfde meten en niet samenhangt met vragenlijsten die geheel iets anders meten, dan pleit dit voor de validiteit van de single-item vraag.

TIP:  Minder focussen op vermoeidheid lijkt belangrijk bij het chronische vermoeidheidsyndroom

Daarom werden de volgende vragen in dit onderzoek gesteld:

  • Convergente validiteit 1: hoe is de samenhang van de single-item vraag met een andere maat die dagelijkse vermoeidheid meet (POMS-subschaal vermoeidheid).
  • Convergente validiteit 2: hoe is de samenhang van de single-item vraag met andere stressgerelateerde (a) dagelijkse maten zoals werk-thuis interferentie, werkgerelateerde inspanning, en slaapklachten en (b) globale maten van algemene vermoeidheid, gezondheidsklachten en werkdruk.
  • Divergente validiteit: hoe is de samenhang van de single-item vraag met constructen die van vermoeidheid verschillen zoals (a) dagelijkse meting van werkplezier en (b) globale meting van werkbeheersing, sociale steun, en motivatie tot leren.

Resultaat

Na statistische analyse bleek de single-item vraag naar dagelijkse vermoeidheid inderdaad met de andere metingen samen te hangen zoals voorspelt. Er bleek een sterke samenhang met de POMS te zijn. Zo ook bleek er een samenhang tussen de overige stressgerelateerde maten en nauwelijks tot geen samenhang met de metingen die niet met vermoeidheid samenhangen.
Al met al blijk deze enkele vraag (in dit onderzoek meerdere keren per dag gemeten) een goede indruk te geven van de dagelijkse vermoeidheid.

Hoof, M. L. M. v., Geurts, S.A.E., Kompier, M.A.J., Taris, T.W. (2007). “”How fatigued do you currently feel?” Convergent and discriminant validity of a single-item fatigue measure.” Journal of Occupational Health 49: 224-234.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Motiverende gespreksvoering en oplossingsgericht coachen

3 dagen. Start 16 mei 2025. Prijs € 495,-…

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 31 januari 2025. Prijs € 495,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 7 januari 2025. Prijs € 1695,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 11 januari 2025. Prijs € 995,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 6 februari 2025. Prijs € 1395,-…

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 12 maart 2025. Prijs € 595,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 13 maart 2025. Prijs € 1395,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 22 maart 2025. Prijs € 595,-…

Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut

5 dagen. Data volgen najaar 2025. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb