Voorspellers voor chroniciteit na whiplash

Het is nog onvoldoende duidelijk welke factoren voorspellen wanneer na een whiplash ongeval chronische nekklachten zullen ontstaan. Er zijn weliswaar veel studies gedaan naar de prognostische waarde van allerlei factoren, zoals het ongevalsmechanisme, demografische factoren, fysieke factoren en psychologische factoren, maar twee recente systematische reviews tonen aan dat alleen de ernst van de pijn voorspellend is. De combinatie ernst van de pijn en ernst van de beperkingen heeft een hoge specificiteit in het voorspellen van chroniciteit bij whiplash maar een lage sensitiviteit. Dat betekent dat nogal wat patiënten na het ongeval gemist worden die later chronische klachten blijven houden. In een recent onderzoek tonen de auteurs aan dat naast ernst van de pijn en beperkingen (NDI), ook een verminderde cervicale mobiliteit, oudere leeftijd, koudehyperalgesie, verminderde sympathische vasoconstrictie en post-traumatische stresssymptomen sterke voorspellers waren van chronische klachten 6 maanden na het ongeval. In de huidige studie willen de auteurs kijken welke voorspellers in bovenstaand onderzoek na 2 á 3 jaar nog van kracht zijn. Hierna wordt ook de oorspronkelijke onderzoeksopzet van de initiële studie beschreven.

Methode

Aanvankelijk deden 76 patiënten mee aan de follow-up van 6 maanden. Het betrof patiënten met nekpijn direct na een ongeval (WAD II en III). Deze patiënten werden in het huidige onderzoek opnieuw benaderd, nu 2-3 jaar na het ongeval. De metingen waren hetzelfde als in het initiële onderzoek.

Motorfunctie

  • Actieve mobiliteit van de cervicale wervelkolom;
  • gewricht positionering fouten: geblinddoekt de cervicale wervelkolom vanuit actieve eindstanden naar neutrale positie brengen;
  • EMG waarde van de cervicale flexoren tijdens de 5-stadia test van cranio-crevical flexie (Jull,e.a. 2004).
TIP:  Behandeling van whiplash: is alleen advies genoeg?

Sensorische functie

  • Drukpijndrempel algometrie ter hoogte van C2/3 en C5/6, n. medianus elleboog, en tibialis anterior;
  • warmte en koude pijndrempels in de nek gemeten met Thermotest (Somedic);
  • plexus brachialis provocatie test.

Functioneren sympathische zenuwstelsel

  • Met Doppler flowmetry (floLab Monitor) werd de doorbloeding veranderingen van de huid van de vingertop opgemeten tijdens een sterk inademing. Daarvan is bekend dat de doorbloeding hierop reageert.

Vragenlijsten

  • Nek Disability Index (NDI). Een hoge score is een indicatie voor meer pijn en beperkingen. (0-100 punten);
  • de TAMPA schaal voor kinesiofobie (TSK);
  • Impact of Events Scale (IES). 15 items die indicatief zijn voor een post-traumatsiche stressstoornis.

De patiënten werden 2 tot 3 jaar na het ongeval op basis van de NPI ingedeeld in drie groepen: Hersteld = NDI < 8 Milde pijn en beperkingen = NDI 10-28 Matig tot ernstig = NDI 30 of hoger In de multivariate regressie analyses werden de bovenbeschreven metingen opgenomen die gedaan waren direct na het ongeval. Doel was te kijken wat de voorspellende waarde was na 2 tot 3 jaar.

Resultaten

Van de oorspronkelijke 76 patiënten doen 65 patiënten mee aan het huidige onderzoek. 65% daarvan rapporteert nog nekpijn en voor een deel ook andere klachten. Veel patiënten hebben in het onderzoek nog steeds motorische, sensorische en psychologische beperkingen (de details worden nu niet verder besproken).
78,5 % van de patiënten vallen na 2 tot 3 jaar nog steeds in dezelfde NDI klasse als 6 maanden na het ongeval ( 9 patiënten verbeteren in klasse, 4 verslechteren). Van de factoren die in het initiële onderzoek voorspelers waren voor klachten 6 maanden na het ongeval blijven de ernst van de pijn en beperkingen (NDI), oudere leeftijd, koude hyperalgesie, meer post-traumatische stress symptomen ook belangrijke voorspellers voor symptomen (NDI) na 2 tot 3 jaar. Deze 4 variabelen gemeten direct na het ongeval voorspellen voor 56% de variantie die er is in de NDI classificatie na 2-3 jaar. Cervicale mobiliteit direct na het ongeval en verminderde sympathische vasoconstrictie respons en compensatie status (schade claim e.d.) waren geen voorspelers meer na 2 tot 3 jaar.

TIP:  Abnormale pijnreactie bij visuele feedback in whiplashpatienten

De auteurs stellen afsluitend dat vroegtijdige interventie op deze groep erg belangrijk is:

  • Pijncontrole (farmacologisch);
  • Motorisch functioneren/beperkingen niveau (Fysiotherapie);
  • Stress en/of posttraumatische stress stoornissen (cognitief-gedragsmatige aanpak).

Opmerking samenvatter

Van deze 4 factoren zijn de leeftijd en NDI makkelijk te meten door fysiotherapeuten. Koudehyperalgesie werd in dit onderzoek gemeten met speciale apparatuur en zal minder toegankelijk zijn. De posttraumatische stress symptomen werd gemeten met de IES. Daarvan is een Nederlandstalig versie beschikbaar onder de naam Schokverwerkingslijst (SVL).

Sterling, M., Jull, G., Kenardy, J. (2006). Physical and psychological factors maintain long-term predictive capacity post-whiplash injury. Pain, 122, 102-108.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Motiverende gespreksvoering en oplossingsgericht coachen

3 dagen. Start 16 mei 2025. Prijs € 495,-…

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 31 januari 2025. Prijs € 495,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 7 januari 2025. Prijs € 1695,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 11 januari 2025. Prijs € 995,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 6 februari 2025. Prijs € 1395,-…

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 12 maart 2025. Prijs € 595,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 13 maart 2025. Prijs € 1395,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 22 maart 2025. Prijs € 595,-…

Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut

5 dagen. Data volgen najaar 2025. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb