Motorische vaardigheden aanleren door feedback te vragen

Binnen de fysiotherapie worden vaak motorische vaardigheden aangeleerd. Beter leren lopen, opstaan, krukgebruik etc. Het is gangbaar dat de fysiotherapeut daarbij vertelt- of laat zien wat de bedoeling is, en hoe vaak de oefeningen gedaan moeten worden. Bovendien corrigeert hij de uitvoering van de patiënt. De patiënt zelf heeft daarbij een relatief passieve rol. Dat is jammer want een aantal studies laten zien dat motorische vaardigheden beter aangeleerd worden als de deelnemer zelf het leren kan sturen.
In dit artikel bespreekt de auteur of het uitmaakt of de patiënt zelf kan bepalen wanneer hij feedback, hulpmiddelen en voorbeelden krijgt of dat hij die op initiatief van de fysiotherapeut aangeboden krijgt. In dergelijk onderzoek koppelt men doorgaans telkens twee deelnemers aan elkaar. De eerste deelnemer kan het zelf bepalen, de tweede deelnemer krijgt het aangeboden op het zelfde moment dat de eerste deelnemer er om vroeg: daardoor blijft de timing en frequentie gelijk en is er alleen een verschil in gevraagde- of ongevraagde feedback, hulpmiddelen en demonstraties. Hieronder volgen enkele voorbeelden van onderzoek.

Feedback

Een bal met de niet dominante arm op een doel mikken leert men beter aan als men zelf om feedback van de kwaliteit van uitvoering mag vragen, dan dat de feedback ongevraagd gegeven wordt. Uit vragenlijsten onderzoek blijk bovendien dat de deelnemers bijvoorkeur om feedback vragen als ze het gevoel hebben dat het een succesvolle poging betrof. Deelnemers hebben daar een redelijk accuraat idee over. De feedback die men vraagt na een (vermoedelijk) succesvolle poging bevestigd of men op het goede spoor zit.

Hulpmiddelen

Bij het aanleren van balans op een skisimulator probeert men de uitslag van de slalom beweging zo groot mogelijk te maken. Het maakt daarbij uit of de leerhulpmiddelen (skistokken) standaard aangeboden worden of op verzoek van de deelnemers ingezet worden. De groep die zelf het gebruik van de skistokken kon bepalen leerde de vaardigheid beter aan.
Ook het staan op een balansbord wordt beter aangeleerd als men zelf kan bepalen of men steun gebruikt (skistokken) dan dat dit ‘standaard’ aangeboden wordt.

Voordoen

Een jumpshot wordt beter aangeleerd als de deelnemer zelf mag aangeven wanneer hij het correcte voorbeeld op een video wil zien dan dat dit van buitenaf bepaald wordt.

Verklaring

Zelf-gestuurd leren zorgt voor actieve betrokkenheid en bevordert de eigen verantwoording voor het leerproces. Dit verhoogt de motivatie en inspanning die men wil leveren.
Bovendien is de kans hoger dat de timing van de feedback, hulpmiddelen en voorbeelden beter aansluit bij de informationele- of motivationele behoefte die men op dat moment heeft. Zo kan de patiënt zelf meer experimenteren om vervolgens om feedback te vragen als men meent dat het goed gaat.
De informatie theorie toont aan de feedback na grote fouten meer effectief is dan na kleine fouten. De deelnemers vroegen echter bij voorkeur om feedback na een relatief succesvolle uitvoering. Mogelijk gaat het dan minder om de informatie maar meer om de motivatie: bevestigd worden dat men op het goed spoor zit.
De auteurs eindigen het artikel dat deze onderzoeken nog niet in een patiënten populatie uitgevoerd zijn, maar het lijkt een vruchtbaar onderzoeksterrein.
Het effect van zelfgevraagde feedback is in de praktijk mogelijk wat kleiner omdat de fysiotherapeut niet zomaar feedback geeft, maar vooral als hij ziet dat er iets fout gaat. Mogelijk is daarom een combinatie te adviseren: een bescheiden maar functionele opstelling van de fysiotherapeut in het geven van ongevraagde feedback, hulpmiddelen of demonstraties en tegelijkertijd de patiënt aanmoedigen zelf hier om te vragen.