Automatisatie van lopen meten en trainen

Vaardig bewegen (skillfully) is noodzakelijk voor adaptief omgaan met altijd veranderende omgevingsomstandigheden. Automatiseren van bewegen is daar een onderdeel van en zorgt er voor dat voor adaptief bewegen minder of geen aandacht nodig is. Met een dubbeltaak kan onderzocht worden in welke mate een taakprestatie geautomatiseerd is. Geautomatiseerde taken leiden namelijk nauwelijks onder een dubbeltaak die wel aandacht vraagt. Eerst worden daartoe de prestaties op de twee taken ieder afzonderlijk opgetekend en daarna bij gelijktijdige uitvoering. Een Automatisatie Index kan dan worden berekend door de terugloop in prestatie in de dubbeltaak uit te drukken in procenten ten opzichte van de enkelvoudige taakprestatie. Geen enkele taak is 100% geautomatiseerd, ook lopen niet. Het voordeel van een Automatisering Index is dat een cut-off voor abnormaliteit vastgelegd kan worden. Lopen is grotendeels geautomatiseerd; jong volwassenen kunnen multipele taken uitvoeren zonder dat het lopen erg verstoord wordt.

Methode

De auteurs bespreken 8 studies van jongvolwassenen en 11 studies bij ouderen waarbij de mate van automatisatie van lopen is onderzocht.

Resultaat

Bij jongvolwassen is de gemiddelde Automatisatie Index > 90% bij additionele taken. Lager dan 90 kan dus als cut-off beschouwd worden. (De loopsnelheid blijft voor 98% behouden bij een cognitieve taak, voor 93% behouden bij een manuele taak en voor 90% behouden bij een combinatie van een cognitieve en manuele taak.). Bij (gezonde) ouderen neemt de mate van automatisatie van het lopen af. Een cognitieve of een manuele dubbeltaak geeft nu een Automatisatie Index van 92%, terwijl de combinatie van deze twee dubbeltaken een index van 79% geeft. Een aantal studies laat zien dat de automatisatie van lopen bij aandoeningen die motorische beperkingen geven nog groter is. Bij deze ouderen kan een afname van automatisatie het al dan niet vallen voorspellen.

Klinische implicatie

Fysiotherapeuten kunnen de Automatisatie Index standaard meten om te beoordelen of de patiënt een normaal niveau heeft, hij na opname weer veilig naar huis kan, of interventies hierop effect hebben etc. Het makkelijkst is dan om de toegevoegde taak tot het criterium te laten uitvoeren zodat alleen het effect op het lopen beoordeeld hoeft te worden. Trainen kan door het lopen eerst in een enkelvoudige taak aan te leren tot een tevreden snelheid of kwaliteit. Daarna kan de zwaarte van de dubbeltaak en ook het aantal systematisch verhoogd worden. Het is handig daarbij de patiënt op een loopband te oefenen. Het is ook verstandig naast dubbel of multipele taaktraining ook de enkelvoudige taken te blijven oefenen, maar dan bijvoorbeeld al op een hoger niveau (bijvoorbeeld sneller). Later kan ook de loopsnelheid toenemen terwijl ook de dubbeltaken verzwaren.

Voorbeelden van  ecologisch-valide dubbeltaken:

Cognitief

• Opnoemen van het alfabet, ook van achter naar voren.
• Terugtellen vanaf een willekeurig nummer tussen de 50-100, terugtellen in stappen van 2 of 3.
• Opnoemen van mannen- of vrouwennamen.
• Beantwoorden van vragen over eenvoudige alledaagse zaken, meer moeilijke vragen.
• Herhalen van een korte zin, langere zin.
• Noemen van de dagen van de week, ook achterwaarts.
• Zo random mogelijk getallen noemen, dit ook voor letters.
• Om en om random een letter en een cijfer noemen.
• String van vier cijfers herhalen, langere string.
• Aangeven of de wijzers van de klok op zelfde of tegengestelde zijde van de klok staan.

Manueel

• Glas water dragen, vollere glazen, twee glazen water.
• Leeg dienblad dragen, dienblad met lege glazen dragen, volle glazen, paar losse hardgekookte eieren er op.
• Munten uit broekzak halen en in andere hand doen, dit munt voor munt in andere broekzak, meerdere munten tegelijk naar andere broekzak.
• Dichtknopen van een shirt, open maken.