Risicofactoren voor overbelasting blessures bij korte- en lange afstandlopers, een systematische review

Hardlopen is zeer populaire en een groeiende sport. De laatste 10 jaar is het aantal hardlopers over de wereld verdubbeld! Hardlopen kan veel betekenen voor de gezondheid. Hardlopen draagt onder andere bij aan de cardiovasculaire fitheid, de spierkracht, gewichtsbeheersing en stressreductie. En ook op mentaal functioneren zijn er veel voordelen vanuit hardlopen. Hardlopen is daarentegen ook een blessuregevoelige sport. Zo’n 80% van de blessures is gerelateerd aan overbelasting. Vooral letsels aan pezen en ligamenten komen veel voor. Dit komt omdat pezen en ligamenten weefsels zijn die meer adaptatietijd nodig hebben ten opzichte van bijvoorbeeld spiervezels.

Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat een blessure in de voorgeschiedenis en te snel toenemende trainingsbelasting bewezen risicofactoren zijn. Daarnaast is een loopblessure vrijwel altijd multifactorieel. Eerdere reviews gericht op risicofactoren bij hardlopers maakten geen verschil tussen lopers met meer of minder weekomvang. Deze review was daarin vernieuwend door wel dit onderscheid te maken. Het onderscheidt tussen korte en lange afstandlopers werd gemaakt op basis van het aantal trainingskilometers per week.

Het doel van deze review was drieledig:

1. Het herleiden van risicofactoren
2. Het onderscheiden van risicofactoren tussen korte en lange afstandlopers
3. Beoordelen of blessurerisico kan worden voorspeld op basis van risicomodellen

Door helderheid te creëren ten aanzien van risicofactoren kan er ook een beter beleid gemaakt worden op het gebied van blessurepreventie. Blessurepreventie vormt een belangrijk onderdeel in het veld van fysiotherapie. De hypothese bij deze review was dat er verschillen zijn in risicofactoren tussen korte en lange afstandlopers.

Methode

Voor deze review werden in de grote wetenschappelijke databases zoals PubMed, CINAHL en Cochrane alle vrij beschikbare artikelen bij elkaar gezocht die gerelateerd waren aan loopblessures. Hier kwamen 1300 onderzoeken uit naar voren. Na grondige screening op relevantie en de gestelde inclusiecriteria bleven 29 studies over voor de review.

Om de studies te onderscheiden op de relatie met korte of lange afstandlopers werd gedefinieerd dat korte afstand betekende: <20 km per week & ≤10 km per training en lange afstand betekende: >20 km per week & >10 km per training.

Van de 29 studies waren er 17 studies die betrekking hadden om risicofactoren bij korte afstandlopers, 8 studies die risicofactoren onderzocht hadden bij lange afstandlopers, 1 studie die risicomodellen onderzocht bij zowel korte als lange afstandlopers en de overige 3 studies keken naar risicomodellen bij lange afstandlopers.

Resultaten

Risicofactoren bij korte afstandlopers

De risicofactoren die vanuit de studies geanalyseerd konden worden werden onderscheiden in drie categorieën: persoonlijke factoren, training gerelateerde factoren en gezondheid gerelateerde factoren. Onder persoonlijke factoren vielen: BMI, loopervaring, eerdere sportbeoefening en gedrag.

Onder training gerelateerde factoren vielen: trainingsfrequentie per week, trainingsomvang, ondergrond tijdens training, schoenleeftijd, heupkracht, looptechniek en grondreactiekracht.

En tot slot vielen onder gezondheid gerelateerde factoren: eerdere loop gerelateerde blessures en eerdere niet loop gerelateerde blessures

Het bleek dat een eerdere niet loop gerelateerde blessure de belangrijkste risicofactor was voor het oplopen van een blessure. Deze werd ondersteund met sterke evidentie. Verder bleek met matige ondersteunende evidentie dat een hogere BMI, hogere leeftijd, mannelijk geslacht, weinig loopervaring en een lagere trainingsomvang een risicofactor vormde. De overige factoren waren door te veel variatie in de onderzoekmethoden van te lage evidentie om uitspraak over te doen.

Risicofactoren bij lange afstandlopers

Ook bij de studies met betrekking op de lange afstandlopers werden de risicofactoren onderverdeeld in de 3 categorieën: persoonlijke risicofactoren, training gerelateerde en gezondheid gerelateerde risicofactoren. Onder persoonlijke factoren vielen: leeftijd en BMI. Trainingsvolume was de enige risicofactor onder training gerelateerde risicofactoren en onder gezondheid gerelateerde factoren viel een eerder doorgemaakte loopblessure.

Een eerder doorgemaakte loopblessure wat de enige risicofactor bij lange afstandlopers. Deze risicofactor werd ondersteund met matig evident bewijs. Verder waren de bevindingen bij de andere geanalyseerde factoren van te lage kwaliteit.

Risicomodel studies

Vanuit de 4 studies aangaande risicomodellen werden in totaal 11 risicomodellen getoetst. De cohesie van de verschillende studies was echter dermate variabel dat de kwaliteit van bevindingen uit de studies geclassificeerd werd als ‘laag’.

Conclusie en discussie

Uit deze review bleek dat een eerdere loop gerelateerde blessure een aantoonbare risicofactor is bij lange afstandlopers. Bij de korte afstandlopers was een eerdere niet loop gerelateerde blessure een aantoonbare risicofactor. Verder waren ook een hogere BMI, hogere leeftijd, mannelijk geslacht, geringe loopervaring en een laag trainingsvolume risicofactoren bij deze doelgroep.

De grote variatie aan onderzoeksmethodieken en onderzoeksgroepen maken het complex om ‘hard’ bewijs te vinden. Zo is er bijvoorbeeld een aannemelijke verklaring dat bij de korte afstandlopers geen relatie was met een eerdere loop gerelateerde blessure in tegenstelling tot de lange afstandlopers. Dit kwam naar alle waarschijnlijkheid omdat er veel nieuw startende lopers in deze studie vertegenwoordigd waren. Zodoende konden deze lopers überhaupt nog geen loop gerelateerde blessure hebben doorgemaakt.

Voor fysiotherapeuten is het van groot belang om navraag te doen naar de blessure voorgeschiedenis en loopervaring. Verder is het bij het begeleiden van (geblesseerde) hardlopers cruciaal om te doseren met het hervatten en opbouwen van loopbelasting, meer dan bij bijvoorbeeld wielrennen.

Ben jij een fysiotherapeut met passie voor hardlopen dan is de cursus de Running Fysiotherapeut echt iets voor jou!

Bron: van Poppel, et al. (2021), Risk Factors for overuse injuries in short- and long-distance running: A systematic review, Journal of Sport and Health Science 10, 14-28

Foto bij artikel door AleksandarNakic / iStock