Ouderen leren motorische vaardigheden sneller aan door middel van analogieën

Oude man doet tafeltennis en motorische analogieën helpen hem daarbij.

Leren van bewegingen via analogieën is een vorm van instructie waarbij het leren van iets nieuws wordt gekoppeld aan een bekende vergelijkbare beweging. Deze techniek wordt vooral gebruikt door sportcoaches om motorische vaardigheden aan te leren. Zwemcoaches kunnen bijvoorbeeld de vlinderslag aanleren door de instructie te geven om te bewegen als een dolfijn, of  bij touwspringen kunnen de leerlingen de instructie krijgen te springen als een konijn. De fysiotherapeut ideeën krijgen voor analogieën door een instructie te starten met de woorden ‘doe het zoals een (…) het doet’. Een analogie kan de patiënt helpen om nieuwe technieken eenvoudig te begrijpen en deze nieuwe motorische vaardigheid effectief aan te leren. Onderzoek laat zien dat het geleerde door de analogie-instructies ook meer robuust is in cognitief veeleisende situaties zoals psychologische stress of een dubbeltaak, dan wanneer iemand expliciete instructies krijgt.

Bij ouderen kan deze manier van leren behulpzaam zijn omdat bij ouderen het vermogen om te leren verminderd is ten opzichte van jongere mensen. Deze achteruitgang is mogelijk geassocieerd met bepekringen in sensomotorisch en cognitief functioneren, inclusief het werkgeheugen. Het werkgeheugen is cruciaal bij het leren van motorische vaardigheden. Bij het aanleren van een nieuwe vaardigheid is het werkgeheugen nodig om instructies te verwerken en vertalen. Gezien de afnemende capaciteit van het werkgeheugen met de leeftijd, kunnen ouderen ook moeilijk hebben met het verwerken van instructies. Daarom gaat de voorkeur bij het instrueren naar ouderen uit naar een manier waarbij minder cognitieve vaardigheden nodig zijn. Analogieën kunnen een goede methode zijn.

Eerdere studies hebben gerapporteerd dat analogie-leren stabiel motorisch functioneren stimuleert in cognitief veeleisende situaties zoals stress en vermoeidheid. Het is onduidelijk of analogie ook zinvol is voor motorisch leren onder ouderen, en of de voordelen van motorisch leren door analogie kunnen worden gegeneraliseerd naar ouderen. Deze studie onderzoekt deze vragen.

Methode

Beginnende tafeltennissers, bestaande uit jongeren en ouderen, kregen een forehand topspin slag aangeleerd. Een deel van deze groep kreeg analogie-instructies, een ander deel van de groep kreeg een set expliciete instructies. De analogie was dat ze moesten slaan alsof het racket tegen de zijkant van een berg op reisde. De mensen in de instructie-groep moesten hele precieze beweeginstructies over bijvoorbeeld hand- en schouderposities uit een handboek opvolgen. Daarna kregen ze allemaal 180 keer de mogelijkheid om te oefenen. Na afloop werden de deelnemers gevraagd om een vragenlijst in te vullen waar ze gebruikte technieken en strategieën opschreven. Vervolgens moesten de deelnemers een dubbeltaak uitvoeren (30 topspin slagen terwijl ze terugtelden van 203 in sprongen van 7). Na 15 minuten rust voerden de deelnemers nogmaals 30 topspinslagen uit, zonder de dubbeltaak. Twee dagen laten kwamen de deelnemers terug om nogmaals 30 slagen uit te voeren om te testen hoe goed de vaardigheid was geconsolideerd

Resultaten

Er werden 36 jonge mensen geïncludeerd, met een gemiddelde leeftijd van 21,9 jaar, en 34 ouderen, met een gemiddelde leeftijd van 66,9 jaar. De deelnemers waren gezond en hadden geen problemen met hun geheugen of visus. De jongeren leerden de motorische vaardigheid significant sneller dan ouderen. Zowel de jongeren als de ouderen leerden beter via de analogie dan door de instructies. Bij de ouderen werd de dubbeltaak significant beter uitgevoerd als ze de topspin slag door middel van analogie hadden geleerd dan door expliciete instructies. Bij jongeren maakte dit geen verschil. Het werkgeheugen bleek een significante moderator van de relatie tussen instructie en uitvoering bij ouderen, maar niet bij jongeren.

Conclusies en opmerkingen

De auteurs concluderen dat ouderen (en ook jongeren) motorische vaardigheden beter leren door gebruik te maken van analogieën. Het geleerde blijkt later bij ouderen ook robuuster te zijn in cognitief belastende situatie. Ze suggereren dat dit komt omdat het aanleren via een analogie de relevante informatie zo opgeslagen wordt dat er weinig bewuste verwerking van de informatie nodig is, en daardoor makkelijker te begrijpen en op te slaan is dan expliciete instructies. De voordelen van analogieën zijn daarom vooral gunstig voor ouderen omdat hun werkgeheugen, informatieverwerking en coördinatie afnemen met de leeftijd. Instructies via analogieën lijken een goed alternatief voor ouderen die een sport aan willen leren en voor fysiotherapeuten die ouderen onder behandeling hebben.

Bron

Tse, A.C.Y., Wong, T.W.L., Masters, R.S.W. (2017) Examining motor learning in older adults using analogy instruction. Psychology of Sport and Exercise 28; 78e84.

Marjolein Streur

Marjolein Streur

Fysiotherapeut/fysiotherapiewetenschapper. Referent/samenvatter. Speerpunt leefstijlcoaching en psychologie. Volgde de universitaire focusopleiding ‘klinische en gezondheidspsychologie’.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 2 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 18 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

2024-2025

Motiverende gespreksvoering en oplossingsgericht coachen

3 dagen. Start 16 mei 2025. Prijs € 495,-…

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 31 januari 2025. Prijs € 495,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 7 januari 2025. Prijs € 1695,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 11 januari 2025. Prijs € 995,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 6 februari 2025. Prijs € 1395,-…

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 12 maart 2025. Prijs € 595,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 13 maart 2025. Prijs € 1395,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 22 maart 2025. Prijs € 595,-…

Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut

5 dagen. Data volgen najaar 2025. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb