Bij nekpijn aandacht voor ademhaling nodig

Chronische nekpijn is een veel voorkomende klacht die vaak gepaard gaat met problemen in andere lichaamsregio’s. De chronische pijn kan leiden tot musculoskeletale veranderingen en aanpassingen in de motorische controle in de cervicale regio en naastgelegen structuren. De anatomische, musculoskeletale en neurale verbindingen van de cervicale regio met de thoracale wervelkolom maken aannemelijk dat er door chronische pijn biomechanische veranderingen in de thoracale wervelkolom en ribbenkast op kunnen treden. Dit kan gevolgen hebben voor de respiratoire functie.
Er zijn verschillende onderzoeken die het verband tussen nekpijn en de respiratoire functie ondersteunen. Bij ouderen is aangetoond dat een versterkte thoracale kyfose gepaard gaat met dyspnoe en ventilatoire disfunctie. In een andere studie leidde her-educatie van het gebruik van de ademhalingsspieren tot een vergrote mobiliteit van de nek en verminderde pijnintensiteit. Bovendien wordt ook meer algemeen bij mensen met chronische musculoskeletale klachten regelmatig verstoorde ademhalingspatronen gezien. Eén studie vond dat 83% van de mensen met nekpijn een veranderd ademhalingspatroon had.
De spieren rondom de nek lijken daarbij een rol te spelen. Isometrische kracht van de nekextensoren wordt vaak gezien als een voorspeller van respiratoire disfunctie. Andere studies suggereren dat het uithoudingsvermogen van de flexoren eenzelfde rol speelt. Een verstoring in het respiratoire vermogen van mensen met chronische nekpijn worden toegeschreven aan musculaire disbalans, chronische pijn en psychische factoren.

Het doel van deze studie was om een systematisch review uit te voeren van de literatuur om het bewijs te verzamelen over de associatie tussen chronische nekpijn en respiratoire disfunctie. Als het bewijs deze associatie ondersteunt, kan het zinvol zijn om respiratoire oefeningen toe te voegen aan de behandeling van chronische nekpijn.

Methode

De zoektocht naar literatuur stelde geen beperking aan de datum van publiceren. De artikelen werden geïncludeerd als ze mensen onderzochten met chronische nekpijn, ongeacht de leeftijd, en ze de respiratoire functie of het respiratoire patroon vaststelden. De kwaliteit van de onderzoeker werd gescoord door het systeem van Hailey (Hailey, 2004), waarbij een onderverdeling wordt gemaakt van A tot en met E op design en uitvoering van het onderzoek. A betekent hoge kwaliteit, E lage kwaliteit.

Resultaten

Negen studies werden geïncludeerd. In totaal werden er 585 mensen onderzocht, waarvan 207 vrouwen en 89 mannen. Het aantal deelnemers per studie varieerde van 12 tot 47. De deelnemers hadden tussen de 1 en 156 maanden pijnklachten. Vijf studies scoorden een A op kwaliteit, twee studies een B en twee andere studies een C.

Chronische nekpijn en spierzwakte ademhalingsspieren

Biomechanische en psychische aspecten bij nekpijn lijken beide bij te dragen aan spierzwakte van de ademhalingsspieren. Vier studies onderzochten verschillen in maximale inspiratoire druk (MIP) en de maximale expiratoire druk (MEP) bij mensen met en zonder nekpijn. De meeste hiervan vonden een indicatie van spierzwakte bij mensen met nekpijn. Bovendien correleerden MIP en MEP met nekpijn intensiteit, beperkingen in de nek, catastroferen, kinesiofobie, spierkracht in de nek en voorwaartse houding van het hoofd.
EMG-studies vonden een toegenomen activiteit in de m. scalenus anterior en de m. sternocleidomastoïdeus. Hierdoor zijn de spieren mogelijk eerder vermoeit, wat gevolgen kan hebben voor de stabilisatie van de cervicale en thoracale wervelkolom en de beweging van de ribbenkast.

Chronische nekpijn en longvolume

Vier studies onderzochten de verschillen in longvolume tussen gezonde mensen en mensen met chronische nekpijn. Voor de ratio FEV1/FVC, FEF en PEF bij mensen met nekpijn werden normale waardes gevonden. Geobserveerde verminderde longvolumes lijken eerder restrictief dan obstructief van aard te zijn. Twee studies vonden een lagere maximal voluntary ventilation (MVV) bij mensen met nekklachten. Dit kan veroorzaakt worden door respiratoire spierkracht, maar ook  door neuromusculaire controle. Een andere studie vond geen verband tussen nekpijn en MVV. De score op de NDI lijkt geen voorspellende waarde te hebben op de MVV. In overige studies is er inconsistent en onvoldoende bewijs voor de invloed van nekpijn op het longvolume.

Nekpijn en hypocapnia

Slechts 1 studie onderzocht het verband tussen nekpijn en de hoeveelheid CO2 in het bloed. In die studie werd een lage PCO2 (onder 35 mm Hg) geassocieerd met nekpijn, en was het gecorreleerd met pijnintensiteit, nek spierkracht, uithoudingsvermogen van de nekflexoren en psychische componenten als kinesiofobie en catastroferen. Als mogelijke verklaring gaven de auteurs dat chronische pijn samen gaat met hyperventilatie met een pijnstillend effect en een daling van PCO2 als gevolg.

Nekpijn en het ademhalingspatroon

Twee studies vonden een relatie tussen nekpijn en het ademhalingspatroon. Een verklaring hiervoor is mogelijk dat een verminderde activatie van de ademhalingsspieren bij mensen met nekpijn het ademhalingspatroon en expansie van de ribbenkast verandert.

Conclusie en opmerkingen

Uit de resultaten van dit review blijkt dat pulmonaire disfuncties geassocieerd zijn met beperkingen in de cervicale wervelkolom bij mensen met chronische nekpijn. Er is nog weinig bewijs dat training van de ademhalingsspieren de nekklachten kan verminderen, maar hier zijn wel aanwijzingen voor. Bij mensen met chronische nekpijn heeft het onderzoeken van de ademhalingsspieren en de longfunctie een meerwaarde in de fysiotherapeutische praktijk en geeft het mogelijk aangrijpingspunten voor de behandeling.