Fysiotherapeuten vinden patiënten met overgewicht moeilijk te behandelen

Hoe fysiotherapeuten denken en praten over patiënten met overgewicht is belangrijk omdat het hun gedrag richting deze mensen kan beïnvloeden. Het stigmatiseren van mensen met overgewicht in de fysiotherapeutische praktijk is een gebied wat nog nauwelijks onderzocht is. Een manier waarop dit kan worden gedaan is om te kijken naar vooroordelen. Een veel voorkomend vooroordeel is dat mensen dik zijn (geworden) door controleerbare oorzaken als voeding en beweging. De focus op ‘zelfbeheersing’ als de primaire manier om gewicht te verliezen kan negatieve effecten hebben voor het slagen van een dieet en het stigma versterken. Ook de overtuiging dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun overgewicht kan een negatieve houding ten opzicht van mensen met overgewicht versterken. Ook het teveel nadruk leggen op overgewicht als een gezondheidsprobleem versterkt het stigma.
Stigmatiseren heeft zowel fysieke als psychische gevolgen. Patiënten die zich gestigmatiseerd voelen, oefenen minder, vermijden afspraken in de gezondheidszorg en hebben een meer verstoord eetpatroon. Een studie uit 2014 toonde dat fysiotherapeuten een negatieve attitude hebben naar mensen met overgewicht en sommige patiënten ervaren de fysiotherapie als stigmatiserend. Dit kan de behandeling en het effect ervan beïnvloeden. Aandacht voor een gewichtsprobleem kan noodzakelijk zijn binnen de fysiotherapie, bijvoorbeeld voor gewrichtsklachten, management van diabetes of het verbeteren van chronische pijn. Het ter sprake brengen van gewicht is vaak een gevoelig onderwerp, waarbij stigmatisering juist negatieve effecten heeft.
In dit onderzoek hebben de auteurs in kaart gebracht hoe fysiotherapeuten over mensen met overgewicht praten in de context van hun werk.

Methode

De data van focusgroep interviews met fysiotherapeuten zijn geanalyseerd om vast te stellen hoe de deelnemende fysiotherapeuten praten over overgewicht. Er vonden 6 semi-gestructureerde focusgroep sessies plaats met 4 tot 6 deelnemende fysiotherapeuten. De vragen stimuleerden de fysiotherapeuten om gewicht te bespreken in de context van hun werk. Onderwerpen hierbij waren: het bespreken van gewicht met een patiënt, de rol van de fysiotherapeut in interventies rondom gewicht, hoe het is om mensen met overgewicht te behandelen, de oorzaken van overgewicht of obesitas en hoe mensen met overgewicht zich voelen in een fysiotherapeutische setting. Daarna was er ruimte voor een open discussie.

Resultaten

Uit de data analysekwamen vier belangrijke punten naar voren:

1. Fysiotherapeuten lijken niet te stigmatiseren
   De deelnemende fysiotherapeuten spraken neutraal over gewicht, dat wil zeggen, niet stigmatiserend. Ze verbonden geen morele, sociale of psychische vooroordelen aan het hebben van overgewicht.
2. Fysiotherapeuten vinden patiënten met overgewicht moeilijk te behandelen
   Bijna alle fysiotherapeuten vonden het werken met zware mensen moeilijk. Het ging hierbij vooral om het uitvoeren van palpatie, manuele handelingen en de bruikbaarheid van materialen. Een minderheid van de therapeuten sprak over het behandelen van mensen met overgewicht als niets bijzonders en iets wat iedere fysiotherapeut met een beetje extra moeite moet kunnen.
3. De oorzaak ligt volgens fysiotherapeuten in de voeding en beweging
   De fysiotherapeuten zagen gewicht primair als gevolg van de leefstijl, maar ook andere determinanten als medicijngebruik, hormonen en genetische aanleg werden genoemd. Deze laatste factoren kregen relatief weinig aandacht.
4. De fysiotherapeuten vinden gewicht een belangrijke factor binnen de fysiotherapie
   Gewicht is volgens de fysiotherapeuten een factor in het onderhouden van pijn of ziekte, het is iets wat besproken moet worden, en het is de verantwoordelijkheid voor een fysiotherapeut om het ter sprake te brengen. Of dit wel altijd gepast was, werd niet besproken.

Opmerkingen samenvatter

De fysiotherapeuten hebben dus over het algemeen geen stigma of vooroordelen over mensen met overgewicht. Dit is op zich een mooie uitkomst, maar de auteurs van het onderzoek vragen zich wel af of fysiotherapeuten dan wel genoeg aandacht besteden aan een juiste manier van communiceren bij dit gevoelige onderwerp vanwege de stigmatisering die de patiënten wel vaak ondervinden. Daarnaast geven fysiotherapeuten aan dat mensen met overgewicht moeilijker te behandelen zijn. Dit zien de auteurs als een zorg omdat het ertoe kan leiden dat de therapeuten liever geen mensen met overgewicht behandelen. Daarnaast baart het de auteurs zorgen dat fysiotherapeuten overgewicht in de eerste plaats zien als een gevolg van ongezonde leefstijlfactoren. Dit zou dan alsnog kunnen leiden tot stigmatisering. Tot slot zien fysiotherapeuten het als hun taak om het overgewicht ter sprake te brengen, waarbij de auteurs aangeven dat dit wel voorzichtig moet gebeuren vanwege de lading die dit gesprek kan hebben en of het wel een prioriteit is in de behandeling.