Externe focus heeft invloed op corticale activiteit tijdens eenbenige balansoefeningen

Het verbeteren van de balans heeft vaak de prioriteit in het revalidatieproces van verscheidene aandoeningen, zoals de revalidatie na een voorste kruisbandoperatie. Balans is een complexe motorische vaardigheid dat afhankelijk is van informatie vanuit de omgeving en hoe dit verwerkt wordt in de sensomotorische corticale netwerken. Een toegankelijke manier om balans te trainen is door de aandacht van de persoon te manipuleren tijdens een balanstaak.

Met aandacht wordt bedoeld; het monitoren op de taak en omgeving terwijl de persoon bezig is met concentreren op specifieke bewegingsrelevante cues, terwijl andere prikkels onderdrukt worden. Meerdere studies laten zien dat externe focus (EF) kan helpen om balans te verbeteren ten opzichte van interne focus (IF). De theorie achter EF leunt vooral op het gegeven dat cognitieve inmenging afneemt bij het motorisch bewegen en een hogere mate van reflectoire motorische controle leidt tot verbeteringen in de uitgevoerde taak. Tot dusver is de invloed van EF op corticale activiteit tijdens balansoefeningen nog onvoldoende onderzocht.

Methode

Dit experimentele onderzoek heeft een cross-sectioneel repeated measures-design. 15 gezonde participanten vanuit de lokale universiteit werden meegenomen in de studie. De inclusiecriteria waren:

• Tussen de 18 en 25 jaar oud
• Dominant met de rechterhand
• Normale visie, ook brildragend.

De exclusiecriteria waren:

• Voorgeschiedenis met blessures of chirurgie van de onderste extremiteit
• Hersenschudding in de afgelopen zes maanden
• Neurologische aandoening
• Medicatiegebruik dat neurale excitatie beïnvloedt

Procedure

Bij het eerste bezoek van de participant werden vragenlijsten ingevuld over de zelfgerapporteerde kniefunctie, activiteitenniveau en angstigheid. Daarna maakten de participanten kennis met de IF balanstaak op één been om een leereffect te minimaliseren.

Corticale activiteit werd continu gemeten uit 64 actieve EEG-elektrodes. Er werd gebruikgemaakt van een drukplaat en meetinstrumenten om de knieflexie te meten.

Elke participant begon met drie minuten rustig zitten met de ogen open, vervolgd door zes sessies van 30 seconden waarbij de IF-taak uitgevoerd werd. Daarna werd hetzelfde gedaan met twee experimentele EF-taken in willekeurige volgorde. Bij de IF-taak werd geïnstrueerd om de handen op de heupen te houden en de knie te buigen tot 30 graden gedurende de taak. De onderzoeker vertelde de participanten waar hij wilde dat zij op zouden letten. Na een oefenmoment kregen ze eenmalig feedback waarna de taak daadwerkelijk werd uitgevoerd. Alle taken werden op de niet-dominante zijde uitgevoerd op blote voeten.

Resultaten

Participanten

De 15 participanten (acht vrouwen, leeftijd = 22.8 (SD = 4.3) jaar, gewicht = 71.8 (SD = 14.6) kg, lengte = 170.5 (SD = 11.1)) hadden een hoge zelfgerapporteerde kniefunctie (International Knee Documentation Committee score = 95.4 (SD = 7.3)), een gemiddeld activiteitenniveau (Tegner Activity Scale score = 6.6 (SD = 1.6)), een lage anxiety (6-Item State-Trait Anxiety Inventory score = 24.3 (SD = 12.5)).

Balanstaak

Tabel 2 in het artikel toont de gemiddelden, statistische resultaten en effect sizes voor de balanstaak. Voor de path distance (mate van beweging) werd een grote afname waargenomen van IF naar EF met de laser (p = .025). Er was een gemiddelde toename in de knieflexie (p = .002) maar een afname in de bewegingsvariatie van de knieflexie (p = .002) van IF naar EF met de laser. Als laatste was de mate van inspanning licht verhoogd van IF naar EF-baton (p = .023) en EF-laser (p < .001).

Corticale activiteit

Beiden EF-taken resulteerde in een toename van corticale activiteit and verbeterde balans vergeleken met IF. EF met de laser had het grootste effect met minder kniebeweging en bewegingsvariatie and IF. Er werd een zwak tot matige associatie gevonden tussen een toename van corticale activiteit en een toename in de balans.

Conclusie

Een externe focus leidt tot een toename van corticale breinregio’s geassocieerd met cognitieve, motorische, somatosensorische en visuele verwerking ten opzichte van een interne focus. Daarnaast werd er corticaal een kleine afname gevonden in de activiteit die geassocieerd wordt met posturale correctie tijdens de taak. Voor de beste resultaten lijkt een laser ten opzichte van een stok (baton) wenselijk. De resultaten van dit onderzoek suggereren dat er tijdens het trainen rekening moet worden gehouden met een neurofysiologische rationale waarbij een externe focus een rol speelt.

Opmerkingen samenvatter

Dit onderzoek laat zien dat er sprake is van verschillen in hoe motorische taken worden uitgevoerd wanneer de aandacht verlegd wordt. Voor sporters die een wens hebben weer terug te keren naar hun oude sport en niveau, is het van belang dat zij functioneel getraind worden. Dit houdt in dat zij kunnen functioneren in de zwaarste omstandigheden die hun sport biedt, waarbij vele prikkels verwerken moeten worden vanuit intern en extern tegelijk. Waar een interne focus van training zijn plaats heeft in het revalidatieprogramma, is het belangrijk dat de externe focus ook geoefend wordt. Dit is namelijk uiteindelijk ook functioneler en representatiever voor de prestatie die de sporter uiteindelijk op het veld moet leveren.

Trainen met een externe focus is een belangrijke stap in het revalidatieprogramma. Neurofysiologisch weten we nu dat er daadwerkelijk een verschil is in hoe het brein de prikkels verwerkt wanneer de aandacht verlegd wordt. Dit kunnen fysiotherapeuten toepassen in de behandeling van patiënten met bijvoorbeeld een VKB-reconstructie.

Bron: Sherman DA, Lehmann T, Baumeister J, Gokeler A, Donovan L, Norte GE. External Focus of Attention Influences Cortical Activity Associated With Single Limb Balance Performance. Phys Ther. 2021 Dec 1;101(12):pzab223. doi: 10.1093/ptj/pzab223. PMID: 34636850.

Foto bij artikel door gremlin /iStock.