De patiënt met chronische pijn vrijer laten bewegen op ‘groovy’ muziek

De auteurs willen in dit onderzoek de relatie tussen bewegen en muziek op emoties en flow nader onderzoeken. Ze onderzochten welke emoties door de muziek of door het bewegen op muziek bevorderd worden. Bovendien wilden ze kijken op welke wijze muziek en/of bewegen op muziek de ervaring van flow versterkt. Flow is een prettige mentale toestand waarin de aandacht vitaal en sterk geabsorbeerd is in een mentale of fysieke activiteit. Het gaat gepaard met een gevoel van controle en gevoel dat het relatief vanzelf gaat. Men ziet dit o.a. bij kunstenaars die opgaan in hun werk, maar het is ondertussen bij diverse activiteiten aangetoond. Voor fysiotherapeuten zijn beide bevindingen relevant. Het zou kunnen betekenen dat bijvoorbeeld oefenen op muziek meer positieve emoties geeft, wat gunstig is tegen stress, chronische pijn en motivatie. De toestand van flow kan helpen meer op te gaan in de muziek en daardoor afleiding van pijn geven. Dit verlicht niet alleen de pijn, maar maakt oefenen ook langer mogelijk. De onderzoekers vermoeden dat vooral ‘groovy’ muziek tot positieve emoties leidt en dat meebewegen op de muziek juist de mate van flow versterkt. Wat ‘groovy’ is vraagt even om uitleg.

Groovy muziek

Eerder onderzoek toonde al aan dat vooral ‘groovy’ muziek aanzet tot bewegen (Janata, Tomic, & Haberman, 2012). Janata e.a. (2012) compileerde op basis van haar onderzoek een lange lijst muzieknummers geordend van zeer groovy naar niet groovy. Hieronder staan enkele voorbeelden van groovy en niet groovy muziek:
Hoog scorend op groovy: Superstition. (Stevie Wonder), It’s A Wrap (Bye, Bye). (Funky Hobo #1), Sco-Mule (DJ Logic Remix). Laag scorend op groovy: Beauty of the Sea. (The Gabe Dixon Band), Space Oddity. (David Bowie), Fortuna. (Kaki King).
Uit het onderzoek van Janata bleek dat hoe meer groovy de muziek was des te meer ‘spontaan’ en ‘perfect’ men synchroon ging mee tikken. Qua muziek genre was het groovy-oordeel: soul/R&B, Jazz, rock en folk (afnemend in mate van groovy). De auteurs reproduceren in hun artikel een mooie lijst van 148 nummers, waarvan de topregio handig is voor danste fysiotherapeuten die patiënten ‘als vanzelf’ in beweging willen krijgen.

Methode

Aan het onderzoek van Bernardi e.a., dat we hier nu verder bespreken, deden 40 gezonde deelnemers mee (grotendeels studenten). De helft daarvan was vrouw. De emoties, flow en motorische patronen van de deelnemers werden in de volgende vier condities onderzocht:

	Geen muziek	Wel muziek
Niet-bewegen	Stilstaan, zonder muziek.	Stilstaan en naar muziek luisteren.
Wel-bewegen	Bewegingen kopiëren van een figuurtje op een scherm, zonder muziek.	Dansen vrij op de muziek, geïnspireerd door de gevoelens die de muziek oproept.

Interessant is dat de muziek stukjes die aangeboden werden en ene keer ‘groovy’ waren en de andere keer niet-groovy. De emotionele beleving werd gemeten met de Geneva Emotional Music Scale. De mate van Flow werd met de Core Flow Questionnaire gemeten. De beweging van de deelnemers werd via motion capture camera’s opgenomen. De data werden geanalyseerd in Matlab en de ‘Motion Capture Toolbox’. Met deze laatste is bewegingscomplexiteit te meten en bewegingsvloeiendheid.

Resultaat

Vitaliteitgevoelens (zoals blijdschap en kracht) werden sterk door groovy muziek opgewekt, ongeacht of men meebewoog op de muziek of niet. Bewegen op zich ontlokte ook vitaliteitsgevoelens ongeacht of er muziek was of niet. Vitaliteitsgevoelens kunnen dus door zowel muziek als bewegen afzonderlijk uitgelokt worden.
De toestand van flow daarentegen werd vooral het sterkst opgewekt als de muziek groovy was en de deelnemers op de muziek meedansten.

Conclusie samenvatter

Positieve emoties en flow zijn toestanden die gunstig zijn voor patiënten met chronische pijn. Dit onderzoek laat zien dat muziek en bewegen elk afzonderlijk van elkaar positieve emoties kunnen oproepen. Belangrijker is echter het gegeven dat vooral de combinatie ‘bewegen op muziek’ tot de specifieke toestand van flow leidt.
Deze bevindingen stemmen overeen met de praktijk ervaring binnen dansante fysiotherapie bij patiënten met chronische pijn. Als de muziek aangaat of de deelnemers lopen rond (bewegen) nemen de positieve gevoelens in de vorm van de ‘gezelligheid’ al toe. Als echter de muziek aangaat en de dansante fysiotherapeut nodigt de patiënt uit om op de muziek te gaan dansen (vaak met een thema of aanwijzing), dan ontstaat direct een andere kwaliteit van bewegen en ook direct de toestand van flow. In deze toestand van flow zijn de patiënten  met hun aandacht intens geabsorbeerd in het bewegen op muziek. Men vergeet even zichzelf en de tijd, en men voelt zich in zekere mate vrijer van de pijn. De cursus die speciaal voor patiënten met chronische pijn ontwikkeld is heet ‘dans je vrij van pijn’. Daarbij gaat het niet zozeer om pijnvrij te geraken, maar om vrijer van de pijn te kunnen bewegen. Een mooie fysiotherapeutische doelstelling.  Positieve emoties en flow helpen daarbij. Psychfysio opleidingen biedt een opleidingen dansante fysiotherapie aan zodat u een-op-een of in groepen met (pijn)patiënten dansant kan gaan bewegen binnen een fysiotherapeutische context.