Dansante fysiotherapie kan pijn dempen via toename grijze stofdichtheid

Deze samenvatting bespreekt een artikel van Marcori en bouwt daar op voort. De grijze stofdichtheid in het brein is gerelateerd aan belangrijke gezondheidsuitkomsten. We zien bijvoorbeeld een vermindering van grijs stofdichtheid bij toenemen van de leeftijd, alzheimer, en Parkinson. Andersom blijkt verbeteringen in grijze stofdichtheid gunstig geassocieerd te zijn met academische prestaties, langetermijn geheugen, sportprestaties, en hogere fysieke activiteit. Het voorkomen van grijze stofdichtheid afname door de leeftijd zou vooral bevorderd worden door het verhogen van een goede aerobe conditie.

Ook motorische rijkdom is belangrijk

Recent is echter duidelijk geworden dat gecombineerd cognitief-motorisch leren meer effectief is om neuroplastische verbeteringen in de grijs stofdichtheid te krijgen. Dansant bewegen verhoogt corticale motorische plasticiteit beter dan duurtraining. In die zin kan er een link zijn tussen het verbreden van het motor repertoire en verbeteringen in grijze stofdichtheid. In dit artikel zal motorische repertoire begrepen worden als het aantal bewegingsmogelijkheden en motorische vaardigheden die iemand heeft. Hoewel er dus bewijs is dat de cardiovasculaire conditie de grijs stofdichtheid beïnvloed kan aanvullend gesteld worden dat motorische training, verrijking van het motorische repertoire, een andere route is voor grijze stoftoename. Vooral nieuwe bewegingen aanleren is erg stimulerend voor het brein.

Corticale motorische representatie

Het is een feit dat motorische representatie in de corticale regionen gemodificeerd worden na het leren van nieuwe motorische taken: de corticale regio die de beweging representeert wordt groter. Bovendien neemt ook het aantal representaties van die beweging toe. Na leerprotocollen ziet men een toename in glia cellen, axon sprouting, en synaptogenese. Bij expert atleten ziet men dat de grijs stofdichtheid vooral groter is in regionen die gerelateerd zijn aan motorisch leren en plannen. Zelfs bij sporten die cyclisch zijn. Dat komt omdat deze experts vaak een breed scala aan andere oefeningen ernaast doen. Bij gymnasten ziet men ook verbeteringen in de pariëtale regionen. Dat zou te maken hebben met een verbeterd ruimtelijk bewustzijn van eigen lichaam en omgeving. Transcraniële magnetische stimulatie laat zien dat volleyballers een grotere deltoïd regio hebben en braille lezers een grotere handregio.

Snelle veranderingen

De veranderingen gaan snel, want een leerprogramma om met drie ballen te jongleren geeft al binnen zeven dagen een verandering in de occipito-temporale cortex. Na vijf weken training ziet men ook significant de toename in grijs stofdichtheid in de cingulate cortex,, mediale temporale gyrus, superior frontale gyrus, en inferior parietale lob. Ander onderzoek rond dat jongleren met drie ballen liet zien dat stoppen met jongleren de corticale veranderingen weer terugdraaiden. Een tijdelijk effect dus, men moet zich motorisch blijven uitdagen.

Ouderen

Ook bij ouderen is verbetering mogelijk van grijze stofdichtheid. Zo ziet men veranderingen bij ouderen die aan een dansprogramma deelnemen. Bijvoorbeeld in de linker precentrale gyrus en rechter parahyppocampale regio. Interessant is dat de controlegroep gewoon wat eenvoudige sit-ups of loopoefeningen deden en men daar die veranderingen niet zag. Ook zag men alleen bij de dansende ouderen een toename in brain-derived neurotrophic factor (BDNF), een stofje dat verantwoordelijk kan zijn voor de toename in grijze stofdichtheid.

Balans

Ook balansoefeningen kunnen tot een toename in grijze stofdichtheid leiden. Zes weken trainen van jongvolwassenen op een onstabiel platform deed dit toenemen ten opzichte van de controlegroep zonder training. De oefeningen waren uitdagend en nieuw ten opzichte van de gangbare alledaagse evenwicht uitdagingen. In die zin wordt dus niet alleen een vaardigheid verbeterd, maar verbreedt ook het motorische repertoire.  Jongleren is ook een nieuwe vaardigheid en dus repertoire verbredend. En hetzelfde geldt natuurlijk voor een instrument leren bespelen.

Opmerking samenvatter

De auteurs in het aangehaalde artikel pleiten om bij ouderen naast cardiovasculaire training ook met training het motorische repertoire te vergroten. Dit is een te beperkte insteek, ook chronische pijn patiënten kunnen baat hebben bij verbreding van het motorische repertoire. Bij chronische pijn zijn er ongunstige veranderingen in de grijze stof. Deze veranderingen kunnen de verbreding van het motorische repertoire omgekeerd worden. Dat is belangrijk omdat vooral in de motorische regionen een toename verwacht mag worden. De motorische regionen hebben een inhiberende invloed op de pijnregionen. Hoe doe je dat als fysiotherapeut. Een voorde hand liggende route is via dansante fysiotherapie. Juist dansant bewegen op muziek, is voor patiënten met chronische pijn een vorm van ‘enriched movement’ en bevordert daardoor de grijze stofdichtheid.

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleiding dansante fysiotherapie