Onbewuste overtuiging over inactiviteit voorspelt fysieke activiteit bij obesitas

Hoewel fysieke activiteit een sleutelfactor is in de behandeling van obesitas, lukt het een meerderheid van de mensen met obesitas niet om aan de huidige beweegrichtlijn te voldoen. Het vaststellen van motivationele factoren in relatie tot fysieke activiteit bij deze groep is daarom van belang. Volgens huidige theoretische modellen zoals het Reflectieve-Impulsieve Model (RIM; Hofman et al 2008) worden gezondheidsgerelateerde gedragingen gedreven door zowel expliciete als impliciete motivationele processen. Expliciete processen zijn bewuste regulerende processen, zoals overtuigingen en intenties. Impliciete processen beïnvloeden gezondheidsgedrag zonder dat de persoon zich bewust is van die invloed. In de context van fysieke activiteit hebben studies aangetoond dat zowel expliciete als impliciete processen onafhankelijk geassocieerd zijn met gedrag ten aanzien van fysieke activiteit, hoewel de mate van invloed van beide processen varieert tussen individuen. Bij mensen met hoger zelfregulerend gedrag zijn in theorie de expliciete processen sterkere voorspellers van het gedrag, terwijl bij mensen met minder zelfregulering de impliciete processen een grotere rol zouden spelen.
Impliciete processen ten aanzien van sedentair gedrag waren sterker -en negatief- gerelateerd met fysieke activiteit bij mensen met hogere niveaus van impulsiviteit.
In deze studie kijken de onderzoekers bij mensen met obesitas naar de associaties tussen intenties ten aanzien van fysieke activiteit, impliciete attitudes ten aanzien van sedentair gedrag en daadwerkelijk gedrag ten aanzien van de activiteit. Bovendien kijken de auteurs welke invloed impulsiviteit en executieve functies (denkfuncties) op deze relaties hebben. Mogelijk laten mensen die impulsief zijn of weinig denkvermogen hebben zich wat betreft bewegingsgedrag meer leiden door onbewuste (impliciete)  opvattingen over bewegen.

Methode

Mensen die deelnamen aan een programma om gewicht te verliezen werden gevraagd mee te doen aan het onderzoek. Deze mensen moesten tussen 18 en 75 jaar oud zijn en een BMI van meer dan 30 kg/m2 hebben. Mensen met een contra-indicatie om te sporten werden geëxcludeerd.
Metingen vonden plaats aan het eind van het afvalprogramma. De deelnemers vulden drie vragen in die de intenties voor fysieke activiteit vastlegden. Daarnaast kregen ze een vragenlijst die de impliciete attitudes meet ten aanzien van sedentair gedrag: de Single Category Implicit Association Test. Impulsiviteit werd gemeten met de UPPS-P Impulsive Behavior Scale (Billieux, 2012) en executieve denkfuncties werden gemeten aan de hand van de Wisconsin Card Sorting Test (Greve, 2001). Fysieke activiteit werd 4 maanden later gemeten met accelerometers, die de deelnemers gedurende een week 24 uur per dag moesten dragen.

Resultaten

Er deden 76 mensen mee aan het onderzoek. De gemiddelde leeftijd was 56 jaar (SD 11,9) en het gemiddelde BMI 39,1 (SD 6,5). Impliciete attitudes ten aanzien van sedentair gedrag en executieve denkfuncties bleken beide voorspellend voor fysieke activiteit. Hogere impliciete attitudes waren geassocieerd met significant lagere fysieke activiteit bij mensen met lage en matige executieve denkfuncties, maar niet met hoge executieve functies.

Conclusie en opmerkingen

Deze studie vond dat impliciete attitudes ten aanzien van sedentair gedrag interacteren met executieve denkfuncties bij het voorspellen van fysieke activiteit. Positieve impliciete attitudes ten aanzien van sedentair gedrag verlaagden significant de mate van fysieke activiteit bij mensen met lage en matige executieve denkfuncties. Bij mensen die hoog scoorden op executieve denkfuncties was dit niet het geval. De auteurs concluderen dat dit de hypothese van het Reflectieve-Impulsieve Model (RIM) bevestigt, die zegt dan mensen met hogere zelfregulering automatisch geactiveerde impulsen beter reguleren dan mensen met lagere zelfregulering. Deze variabelen kunnen in de praktijk zinvol zijn om vast te stellen welke mensen eerder uit zullen vallen bij fysieke activiteit en mogelijk extra interventies nodig hebben, zoals het geven van feedback op impliciete attitudes en het ontwikkelen van zelfregulerende vaardigheden.